Bilim insanlarına duyulan güven, toplumların sağlık, çevre ve teknoloji gibi kritik alanlarda doğru kararlar alabilmesi için büyük önem taşır. Özellikle COVID-19 pandemisi ve iklim değişikliği gibi küresel krizlerle mücadelede, bilim insanlarına duyulan güven, toplumların bilime dayalı önlemlere uyumunu artırır. Peki, dünya genelinde bilim insanlarına ne kadar güveniliyor? Bu sorunun yanıtını arayan kapsamlı bir araştırma, Nature Human Behaviour dergisinde yayımlandı.
Araştırmanın Kapsamı ve Yöntemi
Araştırma, 68 ülkede toplam 71.922 katılımcı ile gerçekleştirildi. Çalışma, bilim insanlarına duyulan güvenin yanı sıra, bilim insanlarının toplum ve politika yapımındaki rolüne ilişkin kamuoyu algılarını da inceledi. Katılımcılara, bilim insanlarının yetkinliği, dürüstlüğü, iyi niyeti ve açıklığı gibi boyutlarda güven düzeyleri soruldu. Ayrıca, bilim insanlarının hangi konulara öncelik vermesi gerektiği ve bu önceliklerin ne kadar karşılandığı da araştırıldı.
Bilim İnsanlarına Duyulan Güven: Küresel Bulgular
Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri, bilim insanlarına duyulan güvenin küresel ölçekte yüksek olması. Katılımcılar, bilim insanlarını genel olarak yüksek düzeyde yetkin bulurken, dürüstlük ve iyi niyet konusunda daha ılımlı bir güven gösterdi. Ancak, bilim insanlarının açıklığı ve geri bildirimlere duyarlılığı konusunda daha düşük bir algı olduğu ortaya çıktı.
– En Yüksek Güven: Bazı Avrupa ve Asya ülkelerinde bilim insanlarına duyulan güven oldukça yüksek.
– Düşük Güven: Rusya ve bazı eski Sovyet ülkelerinde güven düzeyleri nispeten daha düşük.
Kimler Bilim İnsanlarına Daha Çok Güveniyor?
Araştırma, bilim insanlarına duyulan güvenin demografik ve ideolojik faktörlerle ilişkili olduğunu ortaya koydu:
– Kadınlar, yaşlılar ve eğitim düzeyi yüksek olanlar, bilim insanlarına daha fazla güveniyor.
– Muhafazakar siyasi görüşe sahip bireyler ve sosyal hiyerarşiyi destekleyenler, bilim insanlarına daha az güvenme eğiliminde.
– Dindarlık, özellikle Müslüman çoğunluklu ülkelerde, bilim insanlarına duyulan güveni artırıyor.
Bilim İnsanlarının Toplumdaki Rolü
Katılımcıların büyük bir çoğunluğu, bilim insanlarının **toplumla daha fazla iletişim kurması ve politika yapımında aktif rol alması gerektiğini düşünüyor. Ancak, sağ görüşlü ve muhafazakar bireyler, bilim insanlarının politika süreçlerine dahil olmasına daha az sıcak bakıyor.
Bilimsel Araştırmaların Öncelikleri
Araştırmaya göre, insanlar bilim insanlarının halk sağlığı, enerji sorunları ve yoksulluğun azaltılması gibi konulara daha fazla odaklanmasını istiyor. Ancak, bilim insanlarının bu konulara yeterince eğilmediği ve daha çok savunma ve askeri teknolojilere öncelik verdiği algısı yaygın.
Türkiye’de Durum Nedir?
Türkiye’de bilim insanlarına duyulan güven, küresel ortalamaya yakın. Ancak, dindarlık ve bilim insanlarına duyulan güven arasında olumlu bir ilişki olduğu görülüyor. Bu durum, Türkiye’de bilim ve din arasında bir çatışma algısının yaygın olmadığını gösteriyor.
Sonuç ve Öneriler
Bu kapsamlı araştırma, bilim insanlarına duyulan güvenin küresel ölçekte yüksek olduğunu ancak bazı ülkelerde ve gruplarda iyileştirilmesi gereken alanlar bulunduğunu ortaya koyuyor. Bilim insanlarının açıklık, şeffaflık ve toplumla etkileşim konularında daha fazla çaba göstermesi, güveni artırabilir. Ayrıca, bilimsel araştırmaların halkın önceliklerine daha fazla odaklanması, bilime olan güveni güçlendirebilir.
Daha fazla detay için makalenin orijinaline [buradan](https://doi.org/10.1038/s41562-024-02090-5) ulaşabilirsiniz.