📝 Editoryal Not:
Bu basın bülteni, gebelikte uygulanan boğmaca (pertussis) aşısının yenidoğan bebeklerin korunmasında kritik rolünü bilimsel veriler ışığında açıklamakta ve sağlık profesyonellerine güncel bağışıklama önerilerini sunmaktadır. Anne aşılamasının yenidoğanlarda ciddi ve potansiyel olarak ölümcül boğmaca enfeksiyonlarını önlemedeki etkinliği, halk sağlığı açısından büyük önem taşımakta olup, bu bilgiler prenatal bakım süreçlerinde hasta güvenliğini artırmaya yönelik değerli katkılar sağlamaktadır.
Gebelik döneminde uygulanan boğmaca aşısı (Tdap), yenidoğan bebekleri doğum sonrası karşılaşabilecekleri ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı korumak amacıyla rutin bağışıklama programına dahil edilmiştir. Bu uygulama, bağışıklık sistemi henüz tam gelişmemiş bebeklerde boğmacaya bağlı yaşamı tehdit eden komplikasyonların önlenmesini hedeflemektedir.
Boğmaca Nedir?
Boğmaca (pertussis), Bordetella pertussis bakterisinin neden olduğu, yüksek bulaşıcılık özelliğine sahip ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Dünya genelinde yılda yaklaşık 20-40 milyon boğmaca vakası bildirilmekte olup, bu hastalık nedeniyle yıllık yaklaşık 300.000 kişi, özellikle çocuklar, hayatını kaybetmektedir.
Yenidoğanlarda Hayati Risk
Bağışıklık sistemi yeterince gelişmemiş ve aşı serilerini tamamlamamış yenidoğanlar, boğmacanın en yüksek risk grubunu oluşturur. Hastalık özellikle bir yaş altı bebeklerde apne (nefes durması), beyin içi kanama, nöbet ve ölümle sonuçlanabilecek ağır seyir gösterebilir.
Hastalığın Klinik Seyri
Boğmaca üç evrede ilerler:
Kataral Evre (1-2 hafta): Soğuk algınlığına benzer hafif semptomlar (burun akıntısı, hafif öksürük, hafif ateş) ve bulaşıcılığın en yüksek olduğu dönemdir.
Paroksizmal Evre (2-6 hafta): Şiddetli, ardışık öksürük nöbetleri, morarma, kusma ve nöbetler görülebilir. Bu dönemde ciddi komplikasyonlar (kaburga kırıkları, beyin kanaması) gelişebilir.
İyileşme Evresi: Öksürük şiddeti azalmakla beraber haftalarca devam edebilir ve başka solunum yolu enfeksiyonlarıyla alevlenebilir.
Toplum Sağlığı Açısından Boğmaca
Boğmaca öksürük ve hapşırık yoluyla kolayca bulaşır, özellikle kalabalık ortamlarda hızla yayılır. Ergenler ve genç erişkinlerde hafif seyredebildiğinden, çevreye hastalığı bulaştırma riski yüksektir. Bağışıklığın zamanla azalması ve düşük aşılama oranları nedeniyle salgınlar görülebilir; bu da toplum sağlığı için önemli bir risk teşkil eder.
Anne Aşılama ile Bebek Koruması
Boğmaca aşısı çocuklarda 2. aydan itibaren uygulanmaya başlanırken, bu süre zarfında bebekler korunmasızdır. Gebelikte Tdap aşısı yaptıran annelerin antikorları plasenta yoluyla bebeğe geçerek doğum sonrası ilk aylarda etkili koruma sağlar. Bu nedenle her gebelikte Tdap aşısının uygulanması önerilmektedir.
Aşının Uygulama Zamanı ve Güvenliği
Tdap aşısı, tercihen gebeliğin 20. haftası sonrası olmak üzere 18-36. haftalar arasında uygulanmalıdır. Önceki gebeliğinde aşı olmuş kadınların, bağışıklığın azalması sebebiyle her gebelikte tekrar aşılanması gerekmektedir. Aşı inaktif (ölü) aşıdır, canlı bakteri içermez ve gebelikte güvenle uygulanabilir. Yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir (enjeksiyon yeri ağrısı, hafif ateş, halsizlik).
Anne Adaylarına Öneriler
Anne adaylarının gebelik takipleri sırasında Tdap aşısı hakkında bilgilendirilmeleri ve aşının zamanında uygulanması sağlanmalıdır. Bu koruyucu önlem, yenidoğanların hayatını korumada en etkili ve bilimsel olarak desteklenen yöntemdir. Aşı ücretsiz olarak Sağlık Bakanlığı tarafından sunulmaktadır.
