GİRİŞ
Genellikle uzun bir zaman periyoduna yayılan klinik araştırmalara katılan gönüllüler için etik kaygılardan dolayı zarar görme konusunda kaçınılmaz bir risk artışı olmamasını sağlamak gerekir.
Bir araştırmanın bilimsel sorularını yanıtlamak üzere yeterli bir zaman periyodu boyunca sürmesinin ve çok erken sona erdirilmemesinin sağlanması da önem taşımaktadır. Devam etmekte olan bir klinik araştırmadan elde edilen birikmiş verileri inceleyen araştırma ekibi dışında uzman grubu olarak Bağımsız Veri İzleme Komitesi bu tarz görevleri yerine getirebilir.
Klinik araştırmada kaydedilen ilerlemeyi, güvenlilikle ilgili verileri ve etkililikle ilgili kritik uç noktaları değerlendirmek ve destekleyiciye araştırmanın devam etmesi, değiştirilmesi veya durdurulması yönünde belirli aralıklarla öneride bulunmak üzere destekleyici tarafından Bağımsız Veri İzleme Komitesi kurulabilir. Ancak, Bağımsız Veri İzleme Komitesi tüm klinik araştırmalar için gerekli olmayabilir. Bakanlık veya Etik Kurul Bağımsız Veri İzleme Komitesi oluşturulması yönünde bir talepte bulunabilir.
Genel güvenlilik takibi Bağımsız Veri İzleme Komitesi için başlıca görev olması gerekirken, klinik araştırmanın çalışma bütünlüğü, tasarım özellikleri gibi diğer unsurları da Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından değerlendirilebilir.
Bağımsız Veri İzleme Komitesi devam etmekte olan bir araştırmadan elde edilen verileri körlüğün kaldırıldığı bir düzende incelemek zorunda olabilir. Bu incelemelere dayanarak, Bağımsız Veri İzleme Komitesi araştırmanın gelecekte yürütülmesini etkileyebilecek tavsiyelerde bulunabilir. Bir klinik araştırma sırasında körlüğün kaldırıldığı tedavi bilgilerine erişim gelecek araştırma bulguları için yanlılık oluşturma potansiyeline sahip olduğundan, Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin dahil olduğu bir klinik araştırmanın bilimsel bütünlüğünü sağlamak üzere detaylı olarak değerlendirmesini gerektiren çeşitli unsurlar vardır.
Bu kılavuz, destekleyiciler araştırma yönetiminin bir parçası olarak Bağımsız Veri İzleme Komitelerini araştırmaya dahil ettiğinde, bu incelemeye dahil olan ana noktaları vurgulayan bir inceleme kılavuzu olarak tasarlanmıştır. Doğrulayıcı, çift kör, randomize klinik araştırmalar bu kılavuzun odağını oluştururken, bu kılavuzda özetlenen genel ilkeler diğer klinik araştırmalar için de uygulanabilir.
Bu kılavuz ilgili mevzuat hükümleri ile paralel olup, bunlarda yer alan hükümlere uygun olarak değerlendirilmelidir. Ayrıca değerlendirme yapılırken, klinik araştırmalar için istatistiksel prensipler ve klinik araştırma raporlarının yapısı ve içeriği de göz önünde bulundurulmalıdır.
2. KLİNİK ARAŞTIRMANIN TAKİBİNDEN SORUMLU GRUPLAR
Klinik araştırmanın çeşitli yönlerinin takibinden sorumlu farklı gruplar bulunmaktadır. Ancak, bir araştırmanın yürütülmesine dair nihai sorumluluk araştırmanın destekleyicisi ve araştırmacılara aittir. Bir klinik araştırmanın çeşitli yönlerini takip eden grup örneklerinden bazıları şunlardır:
2.1. Etik Kurul: İlgili mevzuat gereğince oluşturulan etik kurulun temel sorumluluğu klinik araştırmaya dahil olan gönüllülerin hakları, güvenliliği ve sağlığının korunmasını sağlamaktır.
2.2. Bağımsız Veri İzleme Komiteleri: Bağımsız Veri İzleme Komitesi, klinik araştırmanın ilerlemesini, güvenlilik verilerini ve gerekirse kritik etkililik sonlanım noktalarını değerlendiren, araştırma dışındaki bağımsız uzmanların oluşturduğu bir komitedir. Bağımsız Veri İzleme Komitesi araştırmanın yürütülmesi sırasında körlüğün kaldırıldığı araştırma bilgilerini bir gönüllü düzeyinde veya tedavi grubu düzeyinde inceleyebilir. İncelemesine dayanarak Bağımsız Veri İzleme Komitesi destekleyiciye araştırmanın değişikliği, devamı ve sonlandırılması ile ilgili önerilerde bulunabilir. Bağımsız Veri İzleme Komitesi, Veri İzleme Grubu veya Veri Güvenlilik İzleme Komitesi gibi farklı isimlerle de tanınmaktadır.
2.3. Yönlendirme Komisyonları: Özellikle çok merkezli klinik araştırmalarda sıklıkla yönlendirme komisyonları kurulmaktadır. Genellikle bu komisyonlar, destekleyici tarafından tayin edilip, araştırmacılar, bazen klinik araştırmaya doğrudan dahil olmayan klinik uzmanlar ve destekleyiciye ait personelden oluşur. Körlenmiş düzende bu tarz bir komisyon daha çok klinik araştırmanın bilimsel bütünlüğünden sorumlu yetkili olarak görev yapar. Yönlendirme komisyonu sıklıkla araştırma protokolünün bilimsel geçerliliği, araştırma kalitesi ve yürütülmesinin değerlendirilmesinin yanı sıra nihai araştırma raporunun bilimsel kalitesi ile ilgili sorumluluğa sahiptir.
2.4. Sonlanım Noktasına Karar Verme Komisyonları: Klinik araştırmaların karmaşık olduğu ve/veya öznel bileşenleri içerdiği veya araştırmanın körlenemediği klinik araştırmalarda, sonlanım noktası değerlendirmesini uyumlaştırmak ve standartlaştırmak üzere belli bir klinik alanda klinik uzmanlardan oluşan bir sonlanım noktasına karar verme komisyonu kurulabilir. Yanlılığın olmadığı bir sonlanım noktası değerlendirmesini sağlamak üzere bu tarz bir komisyonun üyeleri çalışma tayini konusunda körlenmelidir. Sonlanım noktasına karar verme komisyonları, örneğin radyolojik sonlanım noktalarının değerlendirilmesinde geniş ölçüde kullanılmaktadır.
2.5. Araştırma Ekibi: Araştırma ekibi destekleyicinin farklı disiplinlere ait personelinden oluşmaktadır. Genellikle araştırma ekibinin hedefi bir klinik araştırmanın günlük çalışmasını izlemektir. Araştırma ekibi, protokolün yazılmasından araştırmanın izlenmesine ve araştırma raporunun hazırlanmasına kadar bir araştırmanın baştan sona yürütülmesi sorumluluğuna sahiptir. Sözleşmeli araştırma kuruluşundan kişilerde dışarıdan üye olarak araştırma ekibine katılabilir. Çift kör araştırmalarda araştırma ekibi körlük resmi olarak kaldırılana kadar körlenmiş düzende çalışır.
3. BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİNE OLAN İHTİYACIN DEĞERLENDİRİLMESİ
3.1. Bir klinik araştırmanın planlanma aşaması sırasında destekleyici varsa yönlendirme komisyonu ile işbirliği halinde Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne olan ihtiyacı değerlendirmelidir. Tüm klinik araştırmalarda Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne ihtiyaç yoktur.
3.2. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin kurulması veya kurulmaması konusunda karar verilmesi gerektiğinde, endikasyon, araştırma sonlanım noktası/noktaları, araştırma süresinin yanı sıra araştırma popülasyonu gibi unsurlar da dikkate alınmalıdır.
3.3. Yaşamı tehdit eden hastalıklar durumunda Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin uygulamaya konması genellikle etik açıdan gereklidir. Bu durum araştırma altındaki tedavinin mortalite veya morbiditeyi azaltmayı hedefleyip hedeflemediğinden veya gönüllülerin durumunu hafifletme amacında olup olmadığından bağımsız olabilir. Bu tarz durumlarda Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin gerekli olarak düşünülmediği birkaç nadir durum vardır. Bu tarz bir durum araştırma çok kısa bir sürede tamamlanıp, Bağımsız Veri İzleme Komitesi kullanımını uygulama kısıtlamaları açısından olanaksız hale getirdiğinde ortaya çıkar. Ancak, uzun vadeli araştırmalarda, yaşamı tehdit etmeyen hastalıklarda bile güvenliliğin izlenmesi için Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne gerek duyulabilir.
3.4. Bir klinik araştırmadaki gönüllü popülasyonu Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin kurulması konusunda bir sebep oluşturabilir. Örneğin, klinik araştırma kritik olmayan bir endikasyonda bile bir pediatrik popülasyonda yürütülüyorsa, çocuklar kendilerini yetişkinler gibi ifade edemediğinden ve gönüllülere gelebilecek herhangi bir zararın mümkün olan en kısa sürede tespit edilebilmesi için Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne ihtiyaç duyulabilir. Benzer düşünceler zihinsel engelli hastalarla yapılan klinik araştırmalar içinde geçerlidir.
3.5. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin uygulamaya konması düşünülen tedavinin gönüllülere zarar vermesi konusundaki daha önceki bilgi veya güçlü bir şüphenin olduğu durumlarda da mevcut tedavilerden daha etkili olsa bile gerekebilir.
3.6. Endikasyon ve gönüllü popülasyonunun dışında araştırma tasarımının Bağımsız Veri İzleme Komitesi kurulmasına neden olabileceği durumlar vardır. Bu tarz durumlar, örneğin araştırmanın erken sonlandırılması için faydasızlık veya pozitif etkililik nedeniyle daha önceden planlanmış ara analizler bağlamında veya körlüğün kaldırıldığı ara analize göre araştırma tasarımında olası bir değişikliğin amaçlandığı karmaşık araştırma tasarımları durumunda ortaya çıkar. Bu tarz bir durumda Bağımsız Veri İzleme Komitesi kullanımı sürece daha fazla güvenilirlik kazandırır. Ancak, büyük tasarım değişiklikleri istisna olarak kabul edilir ve planlanan yöntemin/yöntemlerin kabulü açısından Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin önerileri daha önceden elde edilmelidir.
3.7. Genellikle Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin kurulmasının yanı sıra Bağımsız Veri İzleme Komitesi toplantılarının hazırlanması zaman almaktadır. Bu nedenle bir klinik araştırma, bilgilerin Bağımsız Veri İzleme Komitesi için yeterli şekilde hazırlanmasına izin vermeyecek şekilde kısa bir zaman çerçevesinde yürütülebildiğinde, Bağımsız Veri İzleme Komitesi kullanımı çalışma için faydalı olmayabileceği gibi bu tarz bir çalışmanın sonlandırılmasını bile geciktirebilir.
3.8. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin bir araştırmaya çok fazla katkı sağlayamadığı diğer durumlar gönüllülerin nispeten kısa sürelerde tedavi edildiği ve inceleme altındaki ilaçların iyi karakterize edilip, gönüllülere zarar vermediği bilgisinin mevcut olduğu kritik olmayan endikasyonlarla yapılan klinik araştırmalardır.
4. BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİNİN SORUMLULUKLARI
4.1. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin sorumlulukları değerlendirilirken bir klinik araştırmaya dahil olan destekleyici ve araştırmacıların araştırmanın yürütülmesi konusunda nihai sorumluluğu taşıdığı unutulmamalıdır. Sorumluluk Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne devredilemez.
4.2. Araştırmanın yürütülme kalitesi Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin geçerli sonuçlara varmasına izin vermek açısından önemlidir. Bu nedenle Bağımsız Veri İzleme Komitesi görevini yerine getirirken protokole uyum ve gönüllünün araştırmadan çekilmesi, araştırma dışı bırakılması gibi araştırmanın yürütülmesine ait önemli kısımları ele almalıdır. Bu unsurlar, protokol ihlalleri ve/veya sapmaları konusundaki sıklık veya gönüllülerin araştırmadan çekilmesi veya araştırma dışı kalmasına ilişkin artış ise, güvenlilik veya etkililik veya çalışma yöntemlerinin geçerliliği açısından olası problemlerin erken belirteçleri olduğundan büyük öneme sahip olabilirler. Tedavi grupları arasında bu açılardaki dengesizlikler doğrudan araştırma sonucunu etkilemektedir. Araştırmanın yürütülmesi ile ilgili önemli problemler gözlenirse, Bağımsız Veri İzleme Komitesi araştırmanın kalitesini iyileştirmek üzere destekleyiciye olası tavsiyelerde bulunmalıdır.
4.3. Güvenliliğin izlenmesi Bağımsız Veri İzleme Komitesi için en önemli görevdir. İzlenen güvenlilik parametreleri doğrudan etkililikle ilgili olmasa da, Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin etkililikle olası bir kazanca karşı olası güvenlilik dezavantajlarını tartmak üzere bir risk/fayda değerlendirmesi yapmak için körlüğün kaldırıldığı etkililik bilgilerine erişime ihtiyacı olabilir. Etkililiği izlemek için diğer nedenler arasında faydasızlık, örneklem büyüklüğünün hesaplanması için varsayımların kontrol edilmesi veya erken sona erme konusunda kriterlerin karşılanıp karşılanmadığı yer alabilir. Yürütülen izleme tipinden bağımsız olarak Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından kullanılan takip kılavuzları hazırlanırken tip 1 hata üzerindeki olası etki dikkate alınmalıdır. Ayrıca uygun istatistiksel metotların (örneğin grup sıralı metotlar) uygulanması da Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne ait bir sorumluluktur.
4.4. Etkililik ve araştırma protokolünde özetlendiği üzere etkililik değerlendirmesi için kullanılan istatistiksel metotlarla ilişkili takip kılavuzları arasında tutarlılık sağlanmalıdır. Bu nedenle, Bağımsız Veri İzleme Komitesi takip aktivitelerinin bir klinik araştırmanın yürütülmesi üzerinde ilgili bir etkiye sahip olması bekleniyorsa (örneğin araştırmayı etkililik yüzünden durdurma, örneklem büyüklüğü ayarlamaları) Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin bu tarz tavsiyeleri düşünmesi için beklenen koşullar ile Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin çalışma yöntemlerinin yanı sıra bu durum, ayrıca araştırma protokolünde de önceden belirlenmelidir.
4.5. Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından izlenen devam etmekte olan bir araştırma olarak aynı alanda yapılan diğer klinik araştırmalardan elde edilen araştırma bulgularının yayınlanması bu araştırmayı etkileyebileceğinden, bu tarz bilgiler Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından dikkate alınmalıdır. Ancak, bu tarz harici bilgiler dikkatlice incelenmeli ve bir araştırmanın harici bilgiler üzerine durdurulması veya değiştirilmesi ile ilgili bir karar sadece özel şartlar altında alınmalıdır.
4.6. Takip aktivitelerinin bulgularına dayanarak, Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin sorumluluğu ileri araştırmaların yürütülmesi konusunda tavsiyeler vermektir. Bu tarz tavsiyeler bir araştırmaya devam edilmesini veya araştırmanın sona erdirilmesini veya araştırmada değişiklikler yapılmasını içerir. Bu tarz değişiklikler orijinal araştırma protokolünde belirtilen kavramları ihlal etmemelidir. Tavsiyelerinin uygun bir şekilde açıklanması Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne ait önemli bir sorumluluktur.
4.7. Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından araştırmanın yürütülmesinde değişiklikler öneriliyorsa, bu tavsiyelerin uygulanıp uygulanmaması ve nasıl uygulanması ile ilgili karar vermesini sağlamak üzere yeterli bilgi destekleyiciye sağlanmalıdır. Herhangi bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi tavsiyesinin yerine getirilmesi sadece, Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin tavsiyelerini kısmen ya da tamamen göz ardı etme hakkına sahip olan destekleyicinin sorumluluğundadır.
4.8. Tüm Bağımsız Veri İzleme Komitesi aktivitelerindeki kritik nokta devam etmekte olan araştırmanın bütünlüğünü ve güvenilirliğini sağlamaktır. Bu nedenle, araştırmanın bütünlüğünü sağlamak üzere uygun politikaların yer alması Bağımsız Veri İzleme Komitesi ve destekleyicinin sorumlulukları arasındadır. Örneğin, körlüğün kaldırılmasından önce ara araştırma bulgularının dağıtımından kaçınmakla ilgili politikalar belirlenmelidir.
5. BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİNİN KURULMASI
5.1. Destekleyici, güvenlilik verileri ve kritik etkililik sonlanım noktaları dahil olmak üzere, klinik araştırmada kaydedilen ilerlemeyi belirli aralıklarla değerlendirmek ve destekleyiciye araştırmanın devam etmesi, değiştirilmesi veya sonlandırılması yönünde öneride bulunmak için bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi oluşturabilir. Bağımsız Veri İzleme Komitesi için çalışma yöntemleri oluşturulmuş olmalı ve Bağımsız Veri İzleme Komitesi gerçekleştirdiği bütün toplantıların tutanaklarını tutmalı ve saklamalıdır.
5.2. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin kurulması için hazırlıklar, Bağımsız Veri İzleme Komitesi aktiviteleri çalışma yöntemlerini etkileyebileceğinden ve Bağımsız Veri İzleme Komitesi çalışma yöntemleri ile araştırma protokolü arasında tutarlılık sağlanması gerektiğinden araştırma protokolünün sonlanmasına paralel olarak sonlandırılmalıdır.
5.3. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin herhangi bir güvenlilik sinyaline yanıt vermesini sağlamak için Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin çalışma başlamadan önce tam olarak fonksiyonel halde olması gerekmektedir.
5.4. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin kurulması sırasında üyelikle ilgili ele alınması gereken üç önemli etken aşağıda belirtildiği gibidir:
5.4.1. Bağımsız veri izleme komitesi düzeni,
5.4.2. Bağımsız veri izleme komitesi üyeleri için gereken nitelikler,
5.4.3. Bağımsız veri izleme komitesi üyelerinin bağımsız olmasıdır.
5.5. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin işi çok disiplinli bir görev olduğundan, genellikle Bağımsız Veri İzleme Komitesi farklı bilimsel alanlar konusunda uzmanlığa ihtiyaç duyar. Güvenlilik ve/veya etkililik takibinin klinik yönlerinin değerlendirilmesi için nitelikli hekimlere ihtiyaç vardır. Takip sürecinde istatistiksel metotlar uygulanacaksa, ayrıca biyoistatistik alanında uzmanlık gerekmektedir. Bunun yanı sıra, özellikle güvenliliğin izlenmesinde etik unsurlar önemli olduğundan etik sorularla ilgili uzmanlığa sahip bir üyenin dahil edilmesi uygun olabilir. Uygulama ile ilgili nedenlerden dolayı bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ndeki üye sayısı sınırlandırılmalıdır.
5.6. Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyeleri için görevlerini uygun şekilde yerine getirebilmeleri açısından deneyim önemlidir. Potansiyel Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyeleri çalışılan endikasyonla ilgili bilimsel uzmanlığın yanı sıra klinik araştırmaları yürütme konusunda deneyime ve klinik araştırmanın problemleri ve kısıtlamaları konusunda iyi bir eğitim ve deneyime sahip olmalıdır.
5.7. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin işini kolaylaştırmak üzere bazı üyelerin, en azından Bağımsız Veri İzleme Komitesi başkanının daha önceden Bağımsız Veri İzleme Komitesinde görev yapmış olması tercih edilmektedir.
5.8. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin araştırmanın destekleyicisinden tamamen bağımsız olması istenen bir durumken, bu her zaman mümkün olmamaktadır. Genellikle Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyeleri destekleyici tarafından, sıklıkla araştırmanın sorumlu araştırmacısı/araştırmacıları veya yönlendirme komisyonu ile işbirliği halinde görevlendirilecektir. Ayrıca, destekleyici Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyelerinin masraflarını karşılamanın yanı sıra, Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyelerinin harcamak zorunda kalacakları zamanın karşılığında ücret ödeyecektir. Bu nedenle destekleyici ve Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyeleri arasında bazı değiştirilemez ilişkiler mevcuttur, ancak Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyelerinin görevlendirilmesi söz konusu olduğunda olası çıkar çatışmaları hesaba katılmalıdır. Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyeliği için potansiyel adaylar araştırmanın sonucundan finansal bir çıkar sağlamamalıdır. Bu nedenle, örneğin, araştırma sonucundan doğal olarak çıkar sağlayan destekleyicinin çalışanlarının Bağımsız Veri İzleme Komitesi olarak görev yapmaması gerektiği açıktır. Finansal çıkarların yanı sıra olası bir çıkar çatışması değerlendirilirken diğer açılar da dikkate alınmalıdır. Örneğin araştırma bulgularının yayınlanmasında Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyelerinin planlanmış yazarlığı Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin bağımsızlığını etkileyebilir ve bu durum finansal olmayan bir çıkar çatışmasıdır. Ayrıca, araştırma verilerinin tarafsız değerlendirmesine izin vermek ve bir klinik araştırmanın yürütülmesinde yanlılığı engellemek üzere klinik araştırmaya dahil olan herhangi bir kişi (örneğin araştırmacılar) Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nde görev almamalıdır. Diğer bir problem potansiyel bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyesinin aynı endikasyon alanında ancak farklı bir destekleyiciyle bir klinik araştırmanın Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nde paralel olarak görev alması durumunda ortaya çıkabilir. Bu durum kaçınılması gereken bir çıkar ilişkisini oluşturur.
6. BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİNİN ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ
6.1. Bağımsız Veri İzleme Komitesi devam etmekte olan bir araştırmaya ait körlüğün kaldırıldığı tedavi bilgilerine erişebilir. Bu durum gelecekteki araştırma bulgularında yanlılığın oluşması konusunda bir potansiyeli işaret eder. Bu nedenle Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından kullanılan iş akışı ve yöntemler söz konusu olduğunda saydamlık önemlidir. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin nasıl çalışması gerektiğini ve diğer çalışma katılımcıları ile (örneğin veri merkezi veya destekleyici ile) nasıl iletişim kurması gerektiğini tarif eden uygulama yöntemleri araştırmanın başlangıcında belirtilmelidir. Bu tarz uygulama yöntemleri ayrıca körlüğün kaldırıldığı çalışma bilgilerinin dağıtımını önlemek açısından çalışma bütünlüğünün nasıl sağlanacağını da tarif eder.
6.2. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin çalışma yöntemleri idari yapının yanı sıra metodolojik açıları da kapsamalıdır. Bu amaçla aşağıdaki unsurlar belgelenmelidir:
6.2.1. Belli bir araştırmada Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin sorumluluklarının tarifi (örneğin görevlerin takibi)
6.2.2. Nitelikleri de dahil olmak üzere Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyeleri
6.2.3. Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyelerinin olası çıkar çatışmalarının açıklanması
6.2.4. Kapalı Bağımsız Veri İzleme Komitesi toplantılarının sıklığı ve formatı
6.2.5. Veri merkezi ve Bağımsız Veri İzleme Komitesi arasında veri akışını da içeren iletişim yöntemlerinin ve destekleyici veya ilgili diğer yetkililerle etkileşimi sağlayan yöntemlerin tarifi
6.2.6. Metodolojik açılar da dahil olmak üzere Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından değerlendirilecek analizler için sorumluluklar, zaman çizelgeleri ve format (örneğin şablonlar)
6.2.7. Açık Bağımsız Veri İzleme Komitesi toplantılarının sıklığı ve formatı (yani diğer çalışma grupları ile toplantılar)
6.2.8. Bağımsız Veri İzleme Komitesi toplantılarının dokümantasyonu (açık ve kapalı toplantılar)
6.3. Körlüğü kaldırılan verilerin analizleri Bağımsız Veri İzleme Komitesi üyesi tarafından değil de üçüncü bir yetkili tarafından hazırlanıyorsa, çalışma yöntemleri analizleri ve körlüğü kaldırılan tedavi bilgilerinin dağıtımından kaçınmak üzere öngörülen analiz ve ölçümleri yürüten kişiye açık bir şekilde tarif edilmelidir. Bu özellikle analizler araştırmanın destekleyicisinin bir çalışanı veya araştırmanın sonunda veri analizinden sorumlu bir sözleşmeli araştırma kuruluşu tarafından yapılıyorsa önemlidir. Bu tarz bir durumda, olası kişisel çıkar ilişkisi veya körlüğün kaldırıldığı çalışma bilgilerinin çalışmanın ileri yürütülmesi veya gelecek analizlerden sorumlu bireylere olası bir dağıtımı (doğrudan veya dolaylı) ile ilişkili olarak endişeler yer alabilir.
6.4. Çalışma yöntemlerinde metodolojik unsurlarla ilgili bölüm Bağımsız Veri İzleme Komitesi değerlendirmesinin yanı sıra Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından uygulanması planlanan istatistiksel metotlara tabi tutulması beklenen bilgilerin miktarını tarif etmelidir. Bağımsız Veri İzleme Komitesi analizlerinin araştırma bulgularının son analizini etkileyip etkilemeyeceği ve ne miktarda etkileyeceği ile ilgili düşünceyi de içermelidir.
6.5. Bir başvuru durumunda Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin çalışma yöntemlerinin yanı sıra tüm açık veya kapalı Bağımsız Veri İzleme Komitesi raporları başvurunun bir parçasını oluşturmalıdır.
7. BAĞIMSIZ VERİ İZLEME KOMİTESİ ANALİZLERİNİN ÇALIŞMA ANALİZLERİ ÜZERİNDEKİ METODOLOJİK ÇIKARIMLARI
7.1. Tip 1 hata fazlalığının yanı sıra bir klinik araştırmanın gelecekte yürütülmesinde olası bir yanlılık Bağımsız Veri İzleme Komitesi aktiviteleri ile ilişkili en önemli metodolojik problemlerdir.
7.2. Bağımsız Veri İzleme Komitesi birincil istatistiksel analiz parametresini erken sonlandırma seçeneği ile izlerse, tip 1 hata üzerindeki etki açıktır ve bunu uygun şekilde ele alan istatistiksel metotlar mevcuttur (örneğin, grup sıralı tasarımlar). Bu tarz bir durumda Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin çalışma yöntemleri analiz için uygulanacak istatistiksel metotları açık bir şekilde tarif etmelidir. Bu metotlar araştırma protokolünde özetlenen istatistiksel metotlarla uyumlu olmalıdır. Araştırma protokolü tip 1 hata fazlalığından kaçınmak üzere planlanan provizyonları tarif etmelidir.
7.3. Bağımsız Veri İzleme Komitesi istatistiksel analizlerin birincil parametresini izlemezse ki bu güvenliliğin izlenmesinde sık rastlanan bir durumdur, birincil analiz parametresi ile ilgili körlüğün kaldırıldığı bilgilere erişim gerekebilir. Örneğin, devam etmekte olan klinik bir araştırmada etkilik açısından olası bir artışa karşı olası bir güvenlilik riskini tartmak üzere bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi körlüğün kaldırıldığı etkililik bilgilerine erişebilir. Bu tarz koşullar altında tip 1 hata üzerindeki etki uygun bir şekilde dikkate alınmalıdır. Herhangi bir tip 1 hata ayarlamasının gerekli olmadığıyla ilgili tüm iddialar gerekçelendirilmelidir.
7.4. Araştırma tasarımında bir değişiklik ile ilgili olası tavsiyelerin bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin kapsamında yer aldığı durumlarda (örneğin örneklem büyüklüğü adaptasyonu), amaçlanan değişiklikler Bağımsız Veri İzleme Komitesi çalışma yöntemlerinin yanı sıra ayrıca araştırma protokolünde önceden belirtilmelidir. Tip 1 hata artışından kaçınmak üzere uygun istatistiksel yöntemler uygulanmalıdır.
7.5. Biraz daha farklı bir durum, araştırmanın sonunda pozitif bir sonucun geçerliliği açısından izlendiğinde ortaya çıkabilir. Bu tarz analizler (‘faydasızlık analizleri’ olarak adlandırılan) başlıca tip 2 hatayı etkileyip, düzenleyiciler için küçük bir endişe sebebidir.
7.6. Klinik araştırmanın yürütülmesinde olası bir yanlılık, Bağımsız Veri İzleme Komitesi tarafından görülen, körlüğün kaldırıldığı tedavi bilgilerinin dağıtımı ile indüklenebilir. Uygun çalışma yöntemleri sadece yer almakla kalmayıp, ayrıca bu yöntemlere bağlılık Bağımsız Veri İzleme Komitesi aktivitelerine dahil olan tüm kişiler için önemlidir.
7.7. Ara analizler bir klinik araştırmayı yürüten kişilere ilave bir yük oluşturduğundan, ara analizlerin sayısı ve boyutu sınırlandırılmalıdır. Ara analizler yürütülürken bu analizler için kullanılan verilerin toplanması ve temizlenmesi için gereken zaman ve iş miktarı dikkate alınmalıdır, ancak ayrıca bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi’ne sağlanan verilerin tarihinin geçmemiş olması hesaba katılmalıdır; aksi takdirde bir Bağımsız Veri İzleme Komitesi amacını yerine getiremez. Bağımsız Veri İzleme Komitesi’nin çalışma yöntemlerinin yanı sıra ayrıca bir klinik araştırmanın tüm organizasyonu bu problemlere açıklama getirmelidir.
8. YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN DÜZENLEMELER
24.12.2010 tarih ve 8066 sayılı Olur ile yürürlüğe konulmuş olan Bağımsız Veri İzleme Komitelerine İlişkin Kılavuz yürürlükten kaldırılmıştır.
9. YÜRÜRLÜK
Bu Kılavuz onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.
Kaynak: IEGM