EMA, CRISPR/Cas9 adlı yeni bir gen düzenleme teknolojisi kullanılan ilk ilacın onayını önerdi. Casgevy (exagamglogene otolog kök hücre), hematopoetik kök hücre nakli uygun olmadığında ve uygun bir donör bulunmadığında, 12 yaş ve üzeri hastalarda, transfüzyon bağımlı beta talasemi ve şiddetli orak hücre hastalığının tedavisi için endikedir.
Bu yeni terapi, sık sık kan nakilleri ve acılı vazo-oklusif krizlerle mücadele etmek zorunda kalan hastaları rahatlatma potansiyeline sahip olup, bu durum hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.
Beta talasemi ve orak hücre hastalığı (SCD), vücuttaki oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin üretimini veya işlevini etkileyen genetik mutasyonlardan kaynaklanan iki nadir kalıtsal hastalıktır. Her iki hastalık da ömür boyu süren ve yaşamı tehdit eden durumları içermektedir.
Casgevy, CRISPR/Cas9 teknolojisini kullanarak hastanın kendi kan kök hücrelerini düzenleyen bir hücre tabanlı gen terapisi tıbbi ürünüdür. Bu, hastanın kanından kemik iliği kök hücrelerini harekete geçiren kişisel bir tek seferlik bir tedavidir. CRISPR gen düzenleme, hücre içinde belirli bir DNA dizisini bulur. “Moleküler makaslar” kullanarak kesin kesimler yaparak genetik materyali o hücrenin genomunun belirli bir yerinde eklemesine, çıkarmasına veya değiştirmesine olanak tanır. Casgevy ile kök hücreler, genellikle fetal hemoglobin (HbF) üretimini engelleyen BCL11A geninin eritrosit özgü güçlendirici bölgesinde düzenlenir. Bu değiştirilmiş hücreler daha sonra hastaya geri verilir ve BCL11A gen transkripsiyonunun azalması, HbF üretiminin artmasına neden olarak işlevsel hemoglobin sağlar.
Casgevy, Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) PRIority MEdicines (PRIME) programı tarafından desteklenmiştir; bu program, hastaların karşılanmamış tıbbi ihtiyaçlarını ele alabilen ilaçlara erken ve gelişmiş bilimsel ve düzenleyici destek sağlar.
Casgevy’nin onay önerisi, 12 ila 35 yaş arasındaki hastalarda devam eden iki tek kollu çalışmaya dayanmaktadır. Beta talasemi hastalarını içeren ilk çalışmada, tek bir doz alan 42 hastaın 39’u en az bir yıl süreyle transfüzyonsuzdu. İkinci çalışmada, şiddetli SCD’li 29 hastaın 28’i en az 12 ay süreyle vazo-oklusif kriz episodlarından muzdaripti. Vazo-oklusif kriz, SCD’li hastalar için acil servis ziyaretleri ve hastaneye yatışların önde gelen nedenidir ve ciddi ağrı ve organ hasarı ile karakterizedir.
Casgevy’nin güvenliği aynı iki devam eden tek kollu çalışmada ve 97 transfüzyona bağımlı beta talasemi veya SCD’li ergen ve yetişkin hastanın tedavi edildiği bir uzun vadeli takip çalışmasında değerlendirildi.
En yaygın yan etkiler, düzenlenmiş kan hücrelerinin yerleşmesi ve düzenlenmemiş kök hücreleri değiştirmek için gereken ilaçlar nedeniyle düşük beyaz kan hücresi sayıları, ateşli nötropeni, düşük trombosit düzeyi, karaciğer hastalığı, bulantı, kusma, baş ağrısı ve ağız yaralarıdır.
Casgevy’ye şartlı bir pazarlama izni önerilmektedir; bu, Avrupa Birliği’nin (AB) bir ilacın hemen hasta erişimine olan faydasının, henüz tüm verilerin tam olarak kullanılabilir olmamasındaki riski aştığı durumlar için öngörülen bir düzenleme mekanizmasıdır.
Casgevy’nin etkinliğini ve güvenliğini onaylamak için şirketin, mevcut devam eden belirleyici çalışmalardan elde edilen sonuçları Ağustos 2026’ya kadar sunması gerekecek, aynı zamanda ürünle gerçekleştirilecek olan diğer çalışmaların ve devam eden uzun vadeli takip çalışmasının sonuçlarını da sunması gerekecek. Casgevy ile tedavi edilen hastalar, bu gen terapisinin uzun vadeli etkinliğini ve güvenliğini izlemek amacıyla 15 yıl boyunca takip edilecek. İlacın uzun vadeli güvenliği ve etkinliğini daha fazla karakterize etmek amacıyla şirket, ayrıca bir hasta kaydından elde edilen verilere dayanan bir çalışmanın sonuçlarını da sunmak zorunda kalacak.
EMA’nın Hücre ve Gen Tabanlı İlaçlar için Uzman Komitesi (CAT), mevcut verilerin genel değerlendirmesinde, Casgevy’nin beta talasemi ve sickle hücre hastalığı olan hastalarda olası riskleri aştığı sonucuna varmıştır. CHMP, EMA’nın insan ilaçları komitesi, CAT’ın değerlendirmesi ve olumlu görüşü ile aynı fikirde olmuş ve bu ilacın onaylanmasını önermiştir.
CHMP tarafından benimsenen görüş, Casgevy’nin hasta erişimine yönelik bir ara adımdır. Görüş şimdi Avrupa Komisyonu’na gönderilecek ve AB genelinde pazarlama izni konusunda bir karar alınmasını sağlamak üzere kabul edilecektir. Bir pazarlama izni verildikten sonra, fiyat ve geri ödeme konuları, her üye ülkenin ulusal sağlık sistemi bağlamında bu ilacın potansiyel rolünü veya kullanımını dikkate alarak her üye ülkenin düzeyinde ele alınacaktır.
Referanslar
- The applicant for Casgevy is Vertex Pharmaceuticals (Ireland) Limited.
- Casgevy was designated as an orphan medicinal product on 17 October 2019 for the treatment of beta thalassaemia intermedia and major, and on 9 January 2020 for the treatment of sickle cell disease. Following this positive CHMP opinion, the Committee for Orphan Medicinal Products (COMP) will assess whether the orphan designations should be maintained.
- Casgevy was accepted into the PRIME scheme on 17 September 2020 for the treatment of sickle cell disease, and on 22 April 2021 for the treatment of beta thalassemia.