1. GİRİŞ
Faz I araştırmalarına ve özellikle, insanda ilk defa yapılan araştırmalara ait iyi klinik uygulamaları denetimlerinin yürütülmesine yönelik hazırlanan bu kılavuz, bu tür araştırmalara katılan gönüllülerin karşılaşacağı potansiyel riskleri yönetmek ve en aza indirmek amacıyla düzenlenmiş olup, Faz I biriminin denetimi sırasında dikkate alınmalıdır.
Gereğine uygun olarak eğitim alan ve deneyim sahibi personel, Faz I birimlerindeki gönüllülerin güvenliliği bakımından kilit role sahiptir; yeterlilikler belgelenmelidir ve düzenli olarak yeniden değerlendirilmelidir.
Birimler uygun acil durum donanımına sahip olmalıdır ve acil tıbbi durumların idaresine ilişkin yöntemler yerinde olmalıdır. Bu yöntemler düzenli olarak kontrol edilmeli ve tüm personel, sorumluluklarını yerine getirmeleri konusunda eğitim almalıdır.
2. PROTOKOL VE YÖNTEMLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
2.1. Doz arttırma kararı alınırken hangi verilerin kullanıldığı ve kohortun tamamından az olması halinde yeterli olup olmayacağı,
2.2. Doz arttırma verilerinin ve geçici güvenlilik raporlarının kalite kontrolü,
2.3. Doz arttırma ve tedaviyi durdurma kriterlerinin netliği,
2.4. Doz arttırma kararlarının belgelenmesi,
2.5. Sorumlu araştırmacının araştırma ürününün farmakolojisine ilişkin bilgisi,
2.6. Risk değerlendirmesi ve acil durum planı; yani acil durum tedavileri, uzman tıbbi ekip
3. ETİK KURUL ONAYI VE BAKANLIK İZNİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
3.1. Etik Kurulun ilgili mevzuata göre oluşturulup oluşturulmadığı,
3.2. Etik Kurulun karar vermedeki bağımsızlığı,
3.3. Etik Kurulun incelediği belgelerin neler olduğu,
3.4. Reklam gibi bilgilendirmeler kullanıldıysa, onaylı ve izinli olup olmadığı,
3.5. Klinik araştırmalara ait Etik Kurul onayları ve Bakanlık iznin belgelenmesi ve onay ve izin alma sürecinde ilgili mevzuata uyum,
3.6. Etik Kurul onaylarına yönelik başvuru süreci,
3.7. Etik Kurul’un İyi Klinik Uygulamalarına, ilgili mevzuata ve Standart Çalışma Yöntemlerine uygun çalışıp çalışmadığı,
3.8. Etik Kurul üyelerinin listesi,
3.9. Etik Kurula ve Bakanlığa yapılan yıllık bildirimler.
4. KALİTE GÜVENCE VE STANDART ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
4.1. Araştırma sürecinin her yönü ile ilgili yazılı yöntemler, Standart Çalışma Yöntemleri (SÇY) ve ilgili mevzuata uyumu,
4.2. Kalite Güvence grubunun bağımsızlığı ve organizasyonu,
4.3. SÇY’ler, İyi Klinik Uygulamaları (İKU) ve ayrıca belirli protokoller ile ilgili eğitimler ve kayıtları,
4.4. Varsa, tedarikçiler ile ilgili yoklama raporları.
5. ARAŞTIRMACI ANA DOSYASI İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
5.1. Kaynak belgelerin belirlenmesi ve kullanılması,
5.2. Tıbbi kayıtların saklanması,
5.3. Uzun vadeli arşiv düzenlemeleri,
5.4. Toplantıların belgelenmesi,
5.5. Yetkilendirme kayıtlarının yürürlükte olması ve imzalanması,
5.6. Doğrudan Elektronik Veri Toplama yöntemlerinin kullanımı.
6. PERSONEL İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
6.1. Doz verilen günlerdeki klinik yürütme ve tıbbi süpervizyon sırasında minimum düzeyde personel oluşturulmasına yönelik SÇY,
6.2. Araştırmacının destekleyici ile ilişkisi,
6.3. Uygun personel kaynakları,
6.4. Temel yaşam desteği ve ileri yaşam desteği ile ilgili eğitim,
6.5. Araştırmacıların niteliği,
6.6. Merkezde görev alan personelinin niteliği,
6.7. Merkezde görev alan personelinin personelin yönetimi.
7. TESİSLER İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
7.1. Acil Durum Prosedürleri ve Donanım
7.1.1. Acil durum ilaçlarının ve donanımın korunması ve uygunluğu,
7.1.2. Gönüllülere verilen acil durum irtibat telefonları,
7.1.3. Acil bir durumda uygulanacak yöntemler,
7.1.4. İkaz durumları,
7.1.5. Herhangi bir hizmetin sağlanmasına yönelik hastane ile yapılan anlaşma,
7.1.6. Yangın tahliye yöntemleri.
7.2. Genel Tesisler
7.2.1. İzinsiz veya sınırlı giriş hususunda tesisin güvenliği,
7.2.2. Yedek güç kaynağı,
7.2.3. Numunelerin saklanması,
7.2.4. Buzdolaplarının ve dondurucuların izlenmesi,
7.2.5. Cihazların/donanımın kalibrasyonu, servisi ve bakımı,
7.2.6. Arşivleme, laboratuar ve eczacılık ile ilgili hizmetler.
7.3. Gönüllü Bakımı
7.3.1. İlaç bağımlılığı ile ilgili teste yönelik yöntemler,
7.3.2. Gönüllülerin protokole uygunluklarını sağlamak üzere yerinde yapılan ölçümler,
7.3.3. Gönüllülerin izlenmesi,
7.3.4. Yemek için ayrılan alan,
7.3.5. Yemeklerin dokümantasyonu,
7.3.6. Uzun süreli konaklamalara/gecelik konaklama için kullanılan alan,
7.3.7. Konaklama sırasında gönüllülerin tanımlanması,
7.3.8. Tıbbi geçmişin belgelenmesi.
8. NUMUNE ALMA İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
8.1. Sevkiyat öncesindeki birimden laboratuara kadar numune işlemlerinin belgelenmesi,
8.2. Tesislere, numune kapasiteleri ile başa çıkacak donanımın ve kaynağın sağlanması,
8.3. İdrar numunelerinin toplanmasına yönelik yöntemler,
8.4. Numune yönetimine yönelik yöntemler; örneğin, toplama, işleme, gecikmiş ve atlanmış numunelerin değerlendirilmesi, temsili parça alma, etiketleme, izleme, saklama ve sevkiyat,
8.5. Saatler – kolayca görülebilir ve senkronize edilmiş olmalı.
9. ARAŞTIRMA ÜRÜNÜ İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
9.1. Yetkilendirme ve /veya ilgili mevzuat gereğince düzenlenmiş izin belgeleri,
9.2. Uygulanabilirse, körleştirme,
9.3. Ambalajlama ve etiketleme,
9.4. Araştırma ürünü uygulaması,
9.5. Uygulanabilirse, randomizasyon listesi ile uygunluk,
9.6. Araştırma ürünü sorumluluğu.
10. GÖNÜLLÜ DAHİL ETME VE BİLGİLENDİRİLMİŞ GÖNÜLLÜ OLUR ALMA İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
10.1. Dahil etme stratejileri,
10.2. Gönüllü veri tabanı,
10.3. Gönüllülerin tıbbi geçmişlerinin toplanması ve doğrulanması,
10.4. Gerekiyorsa, gönüllünün aile hekimi ve/veya özel hekimi ile irtibata geçilmesi,
10.5. Gönüllü olmaya aşırı isteği önlemeye yönelik yöntemler,
10.6. Rutin tarama yöntemi,
10.7. Gönüllü kayıtları,
10.8. Gönüllülerin belirlenmesini onaylamak üzere gerçekleştirilen yöntemler,
10.9. Ödeme yöntemleri,
10.10. Bilgilendirilmiş gönüllü olur alma yöntemleri,
10.11. Gönüllü alımı yapan personelin eğitimi,
10.12. Merkezden personel alımı.
11. SÖZLEŞMELER İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
11.1. Klinik araştırma başlamadan önce yapılacak sözleşmeler,
11.2. Diğer bölümler/organizasyonlar ile yapılan işbirliğinin yönetimi ve dokümantasyonu.
12. SİGORTA VE TAZMİNAT İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
12.1. Sigorta ve tazminat ile ilgili geçerli hükümler,
12.2. Araştırmacının tazminatı,
12.3. Uygulanabilir olduğunda, araştırma hemşirelerine, yardımcı personele yönelik mesleki tazminat sigortası.
13. GİZLİLİK İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
13.1. Merkez personeline, danışmanlara vb. yönelik gizlilik anlaşmaları,
13.2. Gönüllü kimlik bilgilerinin üniteden çıkarılmamasını sağlamaya yönelik yöntem (örneğin; numune etiketlerinde, advers olay belgelerinde gibi).
14. ADVERS OLAYLAR İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Denetim sırasında asgari olarak aşağıda belirtilen hususların incelenmesi gerekmektedir:
14.1. Advers olayların kaydedilmesi,
14.2. Takip ve danışmanlık,
14.3. Etik Kurul ve/veya Bakanlığa ilgili mevzuata uygun olarak güvenlilik bildirimlerinin yapılması,
14.4. Araştırmacılara güvenlilik ile ilgili tüm bilgilerin verilmesi.
15. YÜRÜRLÜK
Bu Kılavuz onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.
Kaynak: IEGM