Editoryal Not:
Bu içerik, 14–20 Nisan Kalp Sağlığı Haftası kapsamında Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Baltalı’nın açıklamalarıyla kaleme alınmıştır. Halk arasında sıkça karıştırılan kalp krizi ve kalp durması kavramları netleştirilmiş; yanlış müdahalelerin önüne geçmek, aynı zamanda hayat kurtarıcı ilk yardım adımlarına dair farkındalık oluşturmak hedeflenmiştir. Orijinal yazıda geçen yanlış veya tartışmalı verilere göre dergimize gönderilen yazının revize edilmiş halini aşağıda bulabilirsiniz. Konu ile ilgili dikkatimizi çektiği yazısı için Dr. Ozan Ünlü‘ye teşekkür ederiz.
Kalp hastalıkları, dünyada ve ülkemizde en sık görülen ölüm nedenleri arasında yer alıyor. 14–20 Nisan Kalp Sağlığı Haftası kapsamında değerlendirmelerde bulunan Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Baltalı, kalp krizi sırasında yapılması gereken ilk adımları anlattı ve yanlış müdahalenin risklerine dikkat çekti.
En Hayati Adım: 112’yi Aramak
Kalp krizi geçiren birine yapılacak ilk müdahalenin, vakit kaybetmeden 112 acil servisin aranması olduğunu belirten Prof. Dr. Baltalı, “Kişi hemen istirahate alınmalı ve sakin bir pozisyonda bekletilmeli. En doğru adım, profesyonel yardım çağırmaktır.” dedi.
Kalp Krizi ve Kalp Durması Farklı Durumlardır
Toplumda sıkça karıştırılan bir konuya dikkat çeken Prof. Dr. Baltalı, kalp krizi ile kalp durması arasındaki farkı şöyle açıkladı:
- Kalp krizi, kalp kasını besleyen damarların tıkanmasıyla ortaya çıkar ve kişi genellikle bilinçlidir, nefes alır, nabzı vardır.
- Kalp durması ise kalbin kan pompalamayı tamamen durdurmasıdır; bu durumda kişi bilinçsizdir, nefes almaz, nabzı yoktur ve hemen müdahale edilmezse birkaç dakika içinde ölümcül olabilir.
Kalp Masajı Ne Zaman ve Kim Tarafından Yapılmalı?
Prof. Dr. Baltalı, şu önemli ayrımı yaptı:
“Eğer kişi bilincini kaybetmiş, nefes almıyorsa ve nabzı hissedilmiyorsa, bu kalp durması olabilir. Bu durumda kalp masajı (CPR) hayat kurtarır. CPR eğitimi almış kişiler, müdahale edebilir. Hatta 112 görevlileri, telefonda yönlendirme yaparak bilinçsiz bir kişiye göğüs basısı uygulanmasına yardımcı olabilir.”
Yanlış kalp masajı, solunumu ve dolaşımı normal olan bir kişiye yapılırsa zarar verebilir. Ancak bu, kalp masajının her zaman riskli olduğu anlamına gelmez. Önemli olan, doğru durumda ve doğru teknikle uygulanmasıdır.
Nefes Yolunu Açık Tutmak Hayati Öneme Sahiptir
Kalp krizi geçiren kişide solunum güçlüğü varsa, ağız ve boğazda nefes almayı engelleyen bir durum olup olmadığını kontrol etmek gerekir. Dilin geriye kaçması, takma diş, ağızda yabancı cisim gibi faktörler nefes almayı engelleyebilir. Bu tür mekanik sorunların giderilmesi, profesyonel yardım gelene kadar kişinin hayatta kalmasına katkı sağlayabilir.
Araç Kullanırken Kalp Krizi Geçirilirse…
Prof. Dr. Baltalı, kriz anında araç kullanıyorsa kişinin mutlaka aracı güvenli bir şekilde sağa çekmesi, dörtlüleri yakması ve hemen 112’yi araması gerektiğini belirtti. “Eğer yalnızsa ve çok sıkıntılıysa, camı açarak çevreden yardım istemeli. Bilinci kapanmadan önce yardım çağırmak hayat kurtarıcı olabilir,” diye konuştu.
Sonuç: Bilinçli Müdahale, Hayat Kurtarır
- Kalp krizi geçiren kişide bilinç açıksa, en önemli şey sakin kalmasını sağlamak ve 112’yi aramaktır.
- Kişi bilincini kaybetmiş, nefes almıyor ve nabzı alınamıyorsa, CPR eğitimi almış bir kişi hemen kalp masajına başlamalıdır.
- Eğitimli biri yoksa, 112 görevlisinin telefonla yönlendirmesiyle de müdahale yapılabilir.
- Her bireyin temel yaşam desteği (CPR) eğitimi alması, toplumda ani kalp durmalarına karşı hazırlıklı olmayı sağlar.
Unutmayın: Dakikalar içinde verilen doğru müdahale bir hayatı kurtarabilir.
Orijinal Haber Bülteni
Kalp Masajını Herkes Yapamaz
14-20 Nisan Kalp Sağlığı Haftası kapsamında açıklamalarda bulunan Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Baltalı, kalp krizi anında yapılması gereken ilk müdahaleleri anlattı.
En hayati adımın 112’yi aramak olduğunu vurgulayan Baltalı, uzman olmayan kişilerin müdahale etmemesi gerektiği, kalp masajının bilinçsizce yapılmasının, çalışan kalbi durdurabileceği uyarısında bulundu. Kalp krizi geçiren kişinin sırt üstü yatırılarak hareket ettirilmemesi gerektiğini ifade eden Baltalı, nefes almayı engelleyen mekanik durumların kontrol edilmesinin yeterli olacağını kaydetti.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Baltalı, 14-20 Nisan Kalp Sağlığı Haftası kapsamında kalp krizi geçiren bir kişiye ilk müdahalenin nasıl yapılması gerektiğine dair açıklamalarda bulundu.
En önemli adım hemen ambulansı aramak…
Kalp krizi geçiren kişiye ilk müdahalenin hayati öneme sahip olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Mehmet Baltalı, “Yapılacak ilk şey istirahat almaktır. En önemli şey ise 112 acil ambulansı aramak ve ambulansı çağırmaktır.” dedi.
Kalp krizi geçiren birine müdahalenin herhangi biri tarafından yapılmaması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Baltalı, “Müdahaleyi alanında uzman kişiler yapmalı. Kalp krizi geçiren insan sırt üstü yatırılmalı ve hareket ettirilmemeli. Ambulansın gelmesi beklenmeli.” şeklinde konuştu.
Kişinin nefes almasını engelleyecek mekanik sorunlar düzeltilmeye çalışılmalı
Kişiye mümkün olduğunca hızlı bir şekilde müdahale edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Mehmet Baltalı, “Ani ölüm, yani kalbin çalışmaması, kalp krizi geçirildikten 1-2 saat sonra gerçekleşen ölümlerdir. Kişiye mümkün olduğu kadar hızlı müdahale edilmesi gerekir. Bu müdahaleyi alanında uzman kişiler yapmalıdır. İlk dikkat edilmesi gereken şey ise kişinin nefes alıp almadığını ve kalbinin atıp atmadığını kontrol etmektir. Mümkün olduğu kadar ağızın açık tutulması, nefes almayı engelleyecek mekanik şeylerin ortadan kalkması yeterlidir. Uzman kişilerce yapılmayan her müdahale faydadan çok zarar getirir.” uyarısında bulundu.
Yanlış kalp masajı, çalışan kalbi durdurabilir!
Kalp masajının bilmeyen bir kişi tarafından asla yapılmaması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Mehmet Baltalı, “Kalp masajının yanlış yapılması, kalp çalışırken kalbin durmasına neden olur. 112 ambulans çağırılmalı ve ambulansın gelmesi beklenmeli. Kalbi atan birinin kalp sesleri de duyulmayabilir. Bilmeyen birinin kalp krizi geçiren birine müdahalesi sağlıklı sonuçlanamaz. Kalp masajını doktor, acil tıp teknisyenleri, hemşireler yapabilirler. Kalp krizi geçiren hastanın soluyup solumadığını tespit edilmesi ve nabzın atıp atmadığının kontrol edilmesi gerekir.” dedi.
Kalbin durduğunu uzmanlar anlayabilir
Kalp krizi geçiren kişinin kalbinin durduğunu uzman olmayan birinin anlamasının pek mümkün olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Mehmet Baltalı, “Kalp krizi geçiren birine sağlık çalışanı dışında müdahale etmek uygun değildir. Ancak kişinin nefes almadığından şüpheleniliyorsa nefes almayı engelleyecek mekanik bir durum olup olmadığı kontrol edilmeli. Bunun dışında bilmeyen insanların kalp krizi geçiren bir hastaya müdahale etmesi doğru değildir.” uyarısında bulundu.
Araç kullanırken kalp krizi geçirilirse… Kalp krizi geçiren bir kişinin tek başına ve araç kullanıyorsa mutlaka aracını kenara çekmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Mehmet Baltalı, “Kişi 112 acil servisi aramalıdır. Yatar pozisyona geçmelidir. Çok sıkıntılı ise yardım isteyebilir. Yardım eden kişinin de alanında uzman olması gerekir.” diyerek sözlerini tamamladı.
Orijinal Yazıdaki Yanlış veya Tartışmalı Konular
❌ 1. “Kalp masajını herkes yapamaz.” / “Uzman olmayan kişi kalp masajı yapmamalıdır.”
- Gerçek: Kalp masajı (CPR), ani kalp durması durumlarında hayat kurtarıcıdır ve eğitimi olan herkes (sağlıkçı olsun ya da olmasın) tarafından uygulanabilir.
- Hatta birçok ülkede halka açık alanlarda CPR eğitimi teşvik edilir çünkü ilk dakikalarda müdahale edilmezse beyin hasarı riski hızla artar.
🔁 Doğrusu:
Eğer kişi bilinçsizse, nefes almıyor ya da anormal solunum varsa, kalp durmuş olabilir. Bu durumda 112 arandıktan sonra, çevrede CPR eğitimi almış biri varsa, göğüs basısı (kalp masajı) uygulamalıdır. Eğitimli biri yoksa, 112 operatörü telefonda yönlendirme yapabilir.
❌ 2. “Kalp masajı çalışan kalbi durdurabilir.”
- Kalbi hâlâ atan birine kalp masajı uygulamak istenmeyen etkilere neden olabilir ama bu, çalışan kalbi doğrudan “durdurur” demek yanlıştır.
- CPR yapılacak durumda olmayan kişiye yapılması zararlı olabilir, ancak bu risk kalbi durdurmak anlamına gelmez.
🔁 Daha doğru bir ifade:
Bilinci kapalı ve nefes almayan bir kişiye yanlış CPR uygulamak göğüs kemiği kırıkları gibi zararlar verebilir. Ancak zaman kaybetmek, beyin hasarına veya ölüme yol açabilir. Bu yüzden temel yaşam desteği eğitimi almak önemlidir.
❌ 3. “Kalp krizi geçiren kişiye sadece sağlık personeli müdahale etmeli.”
- Bu ifade, kalp krizi ile kalp durmasını karıştırıyor. Kalp krizi geçiren kişi genellikle bilinçlidir ve nabzı vardır.
- Kalp durması ise CPR gerektiren durumdur.
- Her kalp krizi kalp durması değildir, ama kriz ilerlerse durmaya neden olabilir.
🔁 Netleştirme önerisi:
Kalp krizi geçiren kişi bilinçliyse, sakinleştirilmeli ve hareket ettirilmeden 112 beklenmelidir. Ancak kişi bayıldıysa ve nefes almıyorsa, kalbi durmuş olabilir. Bu durumda CPR uygulanmalıdır.
❌ 4. “Araç kullanırken kalp krizi geçiren kişi yatar pozisyona geçmeli.”
- Tek başınaysa ve kriz anındaysa, yatar pozisyona geçmek mümkün olmayabilir.
- En önemlisi: Aracını güvenli şekilde durdurmalı ve hemen yardım istemelidir. Bilinci açıkken 112 aranmalı, çevreden yardım çağırmalıdır.