📝 Editoryal Not:
Bu çalışma, kolorektal kanserin erken teşhisi için mikrobiyom temelli yapay zekâ uygulamalarının önemini vurgulamaktadır. Türkiye’den uluslararası iş birliğiyle yürütülen ve Nature Medicine’da yayımlanan araştırma, kanser tarama ve kişiselleştirilmiş tedavi alanlarında yenilikçi yaklaşımlar sunarak sağlık profesyonellerine ve kamuoyuna umut vaat etmektedir.
Kalın bağırsak kanseri (kolorektal kanser), dünyada ve Türkiye’de en sık görülen ve ölüm oranı yüksek kanser türlerinden biridir. Genellikle erken evrede belirti vermemesi nedeniyle, erken teşhis hayati öneme sahiptir. Ancak mevcut tarama yöntemleri, özellikle kolonoskopi, her hasta için pratik ve erişilebilir olmayabilmektedir.
Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bilim insanları, bağırsak mikroflorasını (mikrobiyom) yapay zekâ destekli makine öğrenmesi teknikleriyle analiz ederek, sadece bir dışkı örneği kullanarak kolorektal kanserin erken teşhisini %85 doğrulukla mümkün kılan yenilikçi bir yöntem geliştirmiştir. Bu çalışma, Nature Medicine dergisinde yayımlanarak uluslararası bilim çevresinde önemli bir yer edinmiştir.
Araştırmada, Türkiye’nin yanı sıra Harvard Üniversitesi, IEO Milano ve mikrobiyom araştırmalarında dünya çapında tanınan uzmanların iş birliği sağlanmıştır. Çalışmaya 10 farklı ülkeden toplam 3.741 katılımcı (kolorektal kanser hastaları, kanser öncesi lezyon taşıyıcıları ve sağlıklı bireyler) dahil edilmiştir.
Araştırmanın çarpıcı sonuçları arasında:
Bağırsakta daha önce tanımlanmamış 19 yeni bakteri türünün keşfi,
İleri evre kanser hastalarında özgün bakteri türlerinin varlığı,
Tümör lokalizasyonu ile ağızdan kaynaklanan bakterilerin bağırsak florasındaki ilişkisinin tespiti,
Fusobacterium nucleatum bakterisinin belirli alt türlerinin kanser gelişimiyle ilişkisi öne çıkmaktadır.
Bu mikrobiyom temelli testler, sadece erken teşhiste değil aynı zamanda hastaya özel tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde de umut vadetmektedir. Yeditepe Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Bilge Güvenç Tuna, mikrobiyota bazlı testlerin gelecekte toplumsal tarama programlarının ayrılmaz bir parçası olacağını belirtmiştir.
Bu gelişmelerle, kolorektal kanserin erken teşhisi ve tedavisinde yeni bir dönem başlamış olup, her yıl binlerce hayatın kurtarılması hedeflenmektedir.
Ayrıca, bu araştırma Nature Medicine’da yayımlanan Türkiye kaynaklı 21. makale olarak bilimsel başarı açısından da ayrı bir önem taşımaktadır. Yeditepe Üniversitesi, uluslararası bilimsel katkılarını artırma hedefiyle benzer araştırmaları desteklemeye devam edecektir.
