📝 Editoryal Not:
Multiple Skleroz (MS) hastalığı, özellikle genç erişkinlerde iş gücü kaybına ve yaşam kalitesinde azalmaya yol açan nörolojik bir hastalık olarak önemini koruyor. Bu basın bülteni, MS’in patofizyolojisi, klinik belirtileri, tanı süreçleri ve tedavi yaklaşımlarını bilimsel temelde ve anlaşılır bir dille aktarıyor. Ayrıca, hastaların yaşam kalitesini artırmaya yönelik önerilerle hem klinisyenlere hem de MS hastalarına yol gösterici nitelikte. Güneş ışığı ve D vitamini gibi çevresel faktörlerin rolüne vurgu yaparak, hastalık yönetiminde güncel ve kapsamlı bir perspektif sunuyor.
Dünya genelinde bağışıklık sistemi hastalıklarının görülme oranı belirgin şekilde artmaktadır. Bu artışın arkasında hava kirliliği, kronik stres, işlenmiş gıda tüketimi gibi çevresel faktörler bulunmaktadır. Multiple Skleroz (MS), sinir sisteminde bazı hücrelerin beyin veya omurilikteki sinirlere bilinmeyen nedenlerle saldırması sonucu oluşan, demiyelinizan (sinir kılıfını hedef alan) kronik bir otoimmün hastalıktır. MS, özellikle 20-30 yaşları arasındaki kadınlarda daha sık görülür. Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Nihal Işık, MS’in erken tanı ve uygun yönetimle korkulmaması gereken bir hastalık olduğunu vurgulamaktadır.
MS’in Klinik Belirtileri ve Tanımlanması
MS, beynin farklı bölgelerini etkileyebildiği için belirtiler etkilenen alana göre değişkenlik gösterir. Örneğin; görme sinirinin etkilenmesi bulanık görmeye yol açabilir, omurilik tutulumunda duyu kaybı, uyuşma veya karıncalanma görülebilir. Denge merkezi zarar gördüğünde ise denge bozuklukları, yalpalayarak yürüme veya çift görme gibi semptomlar ortaya çıkar. Kas güçsüzlüğü de sık rastlanan bir diğer belirtidir. Bu semptomların en az 24 saat sürmesi MS’in ayırt edici özelliklerinden biridir.
MS’in Genetik ve Çevresel Risk Faktörleri
MS, birebir kalıtsal olmayan ancak genetik yatkınlık ile birlikte çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkan multifaktöriyel bir hastalıktır. Birinci derece aile bireylerinde MS varsa, hastalık riski artmaktadır. Bununla birlikte, özellikle güneş ışığı eksikliği ve buna bağlı D vitamini düşüklüğü, MS riskini tetikleyen önemli çevresel faktörler arasında yer alır. Ekvator bölgesine yakın alanlarda MS görülme oranı daha düşükken, kuzey ve güney kutup bölgelerinde daha sık rastlanmaktadır.
Tanı Süreci ve Tedavi Yaklaşımları
MS tanısı, hasta öyküsünün dikkatlice alınması, nörolojik muayene ve beyin ile omurilik manyetik rezonans görüntülemeleri (MR) ile konur. MR görüntülerinde sinir dokusuna zarar veren “plaklar” tespit edilir. Gerekirse beyin-omurilik sıvısı (BOS) analizi de destekleyici bir yöntem olarak kullanılır. MS tedavisinde bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılır; bu nedenle tanının doğruluğu ve zamanında konması tedavinin başarısı açısından kritiktir.
MS Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Yönetim Stratejileri
MS hastaları, hastalığın kronik ve dalgalı seyrine bağlı olarak depresyon ve yorgunluk (fatig) gibi zorluklarla karşılaşabilir. Prof. Dr. Nihal Işık, MS’in günlük yaşamı olumsuz etkilemeden yönetilebilen bir hastalık olduğunu, tedavi ve düzenli takip ile hastaların aktif yaşamlarını sürdürebileceğini belirtmektedir. Hastaların sigaradan uzak durmaları, D vitamini seviyelerini korumaları ve stres yönetimi gibi sağlıklı yaşam alışkanlıklarına önem vermeleri gerekmektedir.
MS Hastalarına Öneriler
MS kontrol altına alınabilen bir hastalıktır; etkili tedavi seçenekleri ve rutin doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir.
Sigara kesinlikle bırakılmalı, gerekirse profesyonel destek alınmalıdır.
D vitamini düzeyleri düzenli olarak kontrol edilmeli ve düşükse doktor kontrolünde takviye yapılmalıdır.
MS ölümcül değildir; pozitif bakış açısı geliştirilerek psikolojik destek alınabilir.
Yürüyüş, yoga veya pilates gibi hafif egzersizler düzenli yapılmalıdır.
Meditasyon, nefes egzersizleri ve terapi ile stres yönetimi sağlanmalıdır.
Kaliteli uyku için düzenli uyku alışkanlıkları oluşturulmalıdır.
Akdeniz tipi beslenme tercih edilerek antioksidan açısından zengin besinler tüketilmelidir.
