| Bakanlık Adı | : | Sağlık Bakanlığından |
| Tebliğin Adı | : | Vücut Dışında Kullanılan Tıbbî Tanı Cihazları İçin Ortak Teknik Özellikler Tebliği (Tebliğ No: 2005/1) |
| Tebliğ No | : | (Tebliğ No: 2005/1) |
| R. Gazete Tarihi | : | 7/4/2005 |
| R. Gazete Sayısı | : | 25779 |
VÜCUT DIŞINDA KULLANILAN TIBBİ TANI CİHAZLARI İÇİN
ORTAK TEKNİK ÖZELLİKLER TEBLİĞİ
(TEBLİĞ NO: 2005/1)
Amaç
Madde 1 — Bu Tebliğin amacı; vücut dışında (in-vitro) kullanılan tıbbî tanı cihazlarının, temel özellikleri ile uyum içerisinde tasarımı ve imal edilmesi ile üreticilerin bu temel özellikleri karşılamalarına yardımcı olmak ve Avrupa Birliği üye ülkeleri arasında yeniden gözden geçirme faaliyetlerinin tutarlılığını sağlamak için, ortak teknik özelliklerini belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Vücut Dışında Kullanılan Tıbbî Tanı Cihazları Yönetmeliğinin, üreticilerin genel kural olarak ortak teknik özelliklere uymaları gerektiğini, haklı sebeplerden dolayı üreticilerin bu özelliklere uyamamaları durumunda en azından buna eşdeğer çözümler benimsemek zorunda olduklarını belirttiğinden, Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca bu Tebliğ;
a) Uygun performans değerlendirmesi ve yeniden değerlendirme kriterleri,
b) Ürün serisi (batch) serbest bırakma kriterleri,
c) Referans gereç ve yöntemleri,
d) Ortak Teknik Özellikler Yönetmeliğin EK-II/A Listesi ile ilgili,
i) Performans değerlendirme kriterlerini,
ii) Üretici için ürün serisi serbest bırakma kriterlerini,
kapsar.
Hukuki dayanak
Madde 3 — Bu Tebliğ, 14/10/2003 tarih ve 25259 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vücut Dışında Kullanılan Tıbbî Tanı Cihazları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Tebliğde geçen;
a) Yönetmelik: Vücut Dışında Kullanılan Tıbbî Tanı Cihazları Yönetmeliğini,
b) Tanısal duyarlılık: Aranan test hedefinin (marker) varlığında cihazın pozitif sonuç verme ihtimalini,
c) Doğru pozitif: Aranan test hedefi için gerçek pozitif olan ve cihaz tarafından da doğru olarak belirlenen örneği,
d) Yalancı negatif: Aranan test hedefi için gerçek pozitif olan ve cihaz tarafından ise negatif belirlenen örneği,
e) Tanısal özgüllük: Aranan test hedefinin yokluğunda cihazın negatif sonuç verme ihtimalini,
f) Yalancı pozitif: Aranan test hedefi için gerçek negatif olan ve cihaz tarafından ise pozitif belirlenen örneği,
g) Doğru negatif: Aranan test hedefi için gerçek negatif olan ve cihaz tarafından da doğru olarak belirlenen örneği,
h) Analitik duyarlılık: Ortak Teknik Özellikler kapsamında, saptama limitini; aranan test hedefinin kesin olarak tespit edilebildiği en küçük miktarı,
i) Analitik özgüllük: Yöntemin sadece aranan test hedefini belirleme yeteneğini,
j) Nükleik asit çoğaltma teknikleri (NAT): Bir hedef dizisinin veya sinyalin çoğaltılması veya hibridizasyon ile nükleik asitlerin saptanması ve/veya miktar belirleme amaçlı deneyleri,
k) Hızlı test: Bu kapsamdaki hızlı test terimi, tek olarak veya küçük bir seride kullanılabilen, kalitatif veya yarı kantitatif hızlı sonuç vermek üzere tasarlanmış, otomatik bir alete gereksinim duymayan testleri,
l) Tutarlılık (robustness): Analitik bir işlemin yöntem parametrelerindeki küçük, fakat öngörülen değişikliklerden etkilenmeme kapasitesinin bir ölçümü ve normal kullanımı sırasındaki güvenilirliğinin göstergesini,
m) Tüm sistem hata oranı: Test işleminin tamamının üretici tarafından tarif edildiği şekilde yapılmasına rağmen meydana gelen hataların sıklığını,
ifade eder.
Yönetmeliğin EK-II/A listesindeki ürünler için ortak teknik özellikler
Madde 5 — A) HIV enfeksiyonu (HIV 1 ve 2), HTLV I ve II ve Hepatit B, C, D’nin marker’larının insan örneklerinde saptanması, doğrulanması ve miktar tayini için kullanılan reaktif ve reaktif ürünlerinin performans değerlendirmesi için ortak teknik özelliklerde belirlenen genel prensipler şunlardır:
1) Virüs enfeksiyonlarının taranması veya tanısı amacıyla piyasada bulunan cihazlar, duyarlılık ve özgüllük için aynı gereklilikleri karşılamalıdır (bknz. Tablo-1).
2) Üretici tarafından, serum veya plazmadan farklı sıvıları (örneğin idrar, tükürük vb. sıvıları) test etmek için tasarlanan cihazlar, serum veya plazma testlerindeki duyarlılık ve özgüllük için belirtilen aynı ortak teknik özellikleri karşılamalıdır. Performans değerlendirmesi, aynı bireylerden alınan örnekleri, hem onaylanacak testlerde hem de serum veya plazma analizlerinde test etmelidir.
3) Üretici tarafından, evde kullanım gibi kişisel test için tasarlanan cihazlar, profesyonel kullanım cihazlarındaki duyarlılık ve özgüllük performanslarıyla aynı ortak teknik özellikleri karşılamalıdır. Performans değerlendirmesinin ilgili kısımları, cihazın çalışma ve kullanma talimatlarının geçerli kılınması için, uygun son kullanıcılar tarafından yapılmalı veya tekrarlanmalıdır.
4) Tüm performans değerlendirmeleri, performansı kabul edilebilir kullanımda olan bir cihaz ile doğrudan karşılaştırılarak yapılır. Karşılaştırma için kullanılan cihaz, performans değerlendirmesi sırasında piyasada bulunuyor ise CE işaretli olmalıdır.
5) Değerlendirme sırasında uygunsuz sonuçlar tespit edildi ise, bu sonuçlar;
a) Daha başka test sistemleriyle uygunsuz örneğin değerlendirilmesi,
b) Alternatif yöntem veya alternatif test hedefinin kullanımı,
c) Hastanın tanısı ve klinik durumunun yeniden gözden geçirilmesi,
d) İzleme örneklerinin test edilmesi,
gibi yöntemlerle mümkün olduğunca çözüme kavuşturulur.
6) Performans değerlendirmeleri Avrupa populasyonuna eşdeğer bir kitle üzerinde yapılmalıdır.
7) Performans değerlendirmesinde kullanılan pozitif örnekler, söz konusu hastalıkların farklı evreleri, farklı antikor paternleri, farklı genotipler, farklı alt tipleri vb. yansıtacak şekilde seçilmelidir.
8) HBsAg testleri hariç olmak üzere, kan tarama testleri için tüm doğru pozitif örnekler, CE işareti iliştirilecek cihaz tarafından pozitif olarak saptanmalıdır (Tablo-1). Bu maddenin (4) numaralı bendi de dikkate alınarak, HBsAg testleri için yeni cihaz, kullanımda olan cihaza en azından eşdeğerde bir toplam performansa sahip olmalıdır. Erken enfeksiyon döneminde (serokonversiyon) tanı testinin duyarlılığı en mükemmel düzeyde olmak zorundadır. Aynı veya ek serokonversiyon panellerinin onaylanmışkuruluş veya üretici tarafından yürütülen test sonuçları başlangıç performans değerlendirme verilerini doğrulamalıdır (bknz. Tablo-1).
9) Performans değerlendirmesinde kullanılan negatif örnekler, testin yapılacağı hedef kitleyi, örneğin kan vericileri, hastanede yatan hastaları, gebe kadınları vb. yansıtacak şekilde olmalıdır.
10) Tarama testlerinin (Tablo-1) performans değerlendirmeleri, kan donörleri en az iki kan merkezi tarafından, ilk kez bağış yapanları dışarıda bırakmayacak şekilde seçilmiş olan ardışık kan bağışlarından meydana gelen örneklerden incelenerek yapılmalıdır.
11) Tablolarda aksi gösterilmedikçe kan donörlerinde kullanılan cihazların özgüllüğü en azından % 99,5 olmalıdır. Özgüllük, test hedefi negatif olan kan donörlerinde tekrarlayan reaktif sonuç (örneğin, yalancı pozitiflik) sıklığı kullanılarak hesaplanmalıdır.
12) Cihazlar, performans değerlendirmesinin bir bölümü olarak, potansiyel hata kaynaklarının etkisini tayin etmek üzere değerlendirilmelidir. Değerlendirilecek olan potansiyel hata kaynakları bir ölçüde ayıracın yapısına ve analizin konfigürasyonuna bağlı olmalıdır. Potansiyel hata kaynakları, her bir yeni cihaz için temel gerekler açısından gerekli risk analizinin bir bölümü olarak tanımlanmalıdır.
Örneğin;
a) Benzer enfeksiyonları temsil eden türler,
b) Multipar (birden fazla gebelik geçirmiş) kadınlardan veya romatoid faktörü pozitif hastalardan alınan türler,
c) Rekombinant antijenler için eksprese olan bileşenlere karşı oluşan insan antikorları (anti-E.coli veya anti-maya, vs.).
13) Üretici tarafından serum ve plazma ile kullanılması tasarlanan cihazlar için performans değerlendirmesi serum/plazma eşdeğerliğini göstermelidir. Bu, en az 50 bağış örneği için gösterilmiş olmalıdır.
14) Plazma ile kullanılması tasarlanan cihazlar için performans değerlendirmesi, üreticinin cihaz ile birlikte kullanımını kabul ettiği bütün antikoagulanlarla aynı performansı doğrulamalıdır. Bu, en az 50 bağış örneği için gösterilmiş olmalıdır.
15) Yalancı negatif sonuçlara yol açan tüm sistem hata oranı, gerekli risk analizinin bir bölümü olarak düşük pozitif örnekler üzerindeki tekrar analizlerinde belirlenmelidir.
B) Nükleik asit çoğaltma teknikleri (NAT) için ek gerekler;
1) Hedef dizi çoğaltma analizlerinde her bir test örneğinin fonksiyon kontrolü (iç kontrol) en mükemmel düzeyi yansıtmalıdır. Bu kontrol, mümkün olduğunca tüm süreç boyunca (örneğin ekstraksiyon, çoğaltma/hibridizasyon, saptama) kullanılmalıdır.
2) NAT testleri için analitik duyarlılık veya saptama limiti % 95 pozitif eşik değeri ile ifade edilmelidir. DSÖ (WHO) standardı veya kalibre edilmiş örnekler gibi uluslararası referans materyallerinin seri dilüsyonlarının test çalışmalarında % 95 pozitif sonuç verdiği durum, analit konsantrasyondur.
3) Genotip saptaması uygun primer veya prob validasyonuyla gösterilmeli ve ayrıca karakterize edilmiş genotip örnekleri test edilerek onaylanmalıdır.
4) Kantitatif NAT testlerinin sonuçları, var ise uluslararası standartlara veya kalibre edilmiş referans materyallerine göre izlenebilir olmalı ve belirli uygulama alanlarında yararlanılan uluslararası birimlerle ifade edilmelidir.
5) NAT testleri serokonversiyon döneminden önceki antikor negatif örneklerde virüs tespit etmek için kullanılabilir. İmmün komplekslerdeki bağlı virüsler serbest virüslerle karşılaştırıldığında (örneğin santrifüj basamağı sırasında) farklı davranış gösterebilirler. Bu nedenle tutarlılık çalışmalarına antikor negatif (serokonversiyon öncesi) örneklerin dahil edilmesi önemlidir.
6) Tutarlılık çalışmaları esnasında, olası bulaşmanın araştırılmasına yönelik en az 5 kez yüksek pozitif ve negatif örnekler alternatif olarak çalışılmalıdır. Yüksek pozitif örnekler, doğal olarak yüksek virüs titreleri olan örnekleri içermelidir.
7) Yalancı negatif sonuçlara yol açan tüm sistem hata oranı, düşük pozitif örnekler test edilerek belirlenmelidir. Düşük pozitif örnekler, 3 X % 95 pozitif eşik değerine eşdeğer bir virüs konsantrasyonu içermelidir.
NAT analizleri için performans değerlendirme kriterleri, Tablo-2 de belirtilmiştir.
C) İnsan örneklerinden HIV enfeksiyonu (HIV 1 ve 2), HTLV I ve II, Hepatit B,C,D (sadece immünolojik testler) marker’larının saptanması, doğrulanması ve miktar tayini amacıyla kullanılan reaktif ve reaktif ürünlerinin üretici tarafından serbest bırakılması için ortak teknik özellikler şunlardır:
1) Üreticinin serbest bırakma testi kriterleri, her ürün partisinin ilgili antijenleri, epitopları ve antikorları tutarlı olarak belirlemesini garanti etmelidir.
2) Üreticinin serbest bırakma testi, ilgili analit için en az 100 negatif örnek içermelidir.
D) ABO (A,B), Rh (C,c,D,E,e) ve Kell (K) Sistemleri kan grubu antijenlerini belirlemeye yönelik reaktif ve reaktif ürünlerinin performans değerlendirmesi için ortak teknik özellikler şunlardır:
1) Tüm performans değerlendirmeleri, performansı kabul edilebilir kullanımda olan bir cihaz ile doğrudan karşılaştırılarak yapılmalıdır. Karşılaştırma için kullanılan cihaz,performans değerlendirmesi sırasında piyasada bulunuyor ise CE işaretli olmalıdır.
2) Değerlendirme sırasında uygunsuz sonuçlar tespit edildi ise, bu sonuçlar;
a) Uygunsuz örnek daha başka test sistemleriyle değerlendirilmeli,
b) Alternatif yöntem kullanımıyla çözüme kavuşturulmalıdır.
3) Performans değerlendirmeleri Avrupa populasyonuna eşdeğer bir kitle üzerinde yapılmalıdır.
4) Performans değerlendirmesinde kullanılan pozitif örnekler varyant ve zayıf antijen sunumunu yansıtmak üzere seçilmelidir.
5) Cihazlar, performans değerlendirmesinin bir bölümü olarak, potansiyel hata kaynaklarının etkisini tayin etmek üzere değerlendirilmelidir. Değerlendirilecek olan potansiyel hata kaynakları bir ölçüde ayıracın yapısına ve analizin konfigürasyonuna bağlı olmalıdır. Potansiyel hata kaynakları her bir yeni cihaz için temel gerekler açısından gerekli risk analizinin bir bölümü olarak tanımlanmalıdır.
6) Plazma ile kullanılması tasarlanan cihazlar için performans değerlendirmesi, üreticinin cihaz ile birlikte kullanımını kabul ettiği bütün antikoagulanlarla aynı performansı doğrulamalıdır. Bu, en az 50 bağış örneği için gösterilmiş olmalıdır.
ABO (A,B), Rh (C,c,D,E,e) ve Kell (K) Sistemleri kan grubu antijenlerini belirlemek amacıyla kullanılan reaktif ve reaktif ürünlerinin performans değerlendirme kriterleri Tablo-9 dadır.
E) ABO (A,B), Rh (C,c,D,E,e) ve Kell (K) Sistemleri kan grubu antijenlerini belirlemeye yönelik reaktif ve reaktif ürünlerinin üretici tarafından serbest bırakılması için ortak teknik özellik; üreticinin serbest bırakma testi kriterleri, her ürün partisinin ilgili antijenleri, epitopları ve antikorları tutarlı olarak belirlemesini garanti edecek şekilde olmalıdır.
Üreticilerin serbest bırakma testi için özellikler Tablo-10’da belirtilmiştir.
Yürürlük
Madde 6 — Bu Tebliğ, 14 Nisan 2005 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 7 — Bu Tebliğ hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
Kaynak: IEGM