📝 Editoryal Not:
Tükenmişlik sendromu, günümüzün en görünmez ama en yaygın ruhsal sağlık sorunlarından biri haline gelmiştir. 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü vesilesiyle, Klinik Psikolog Melike Urcan’ın değerlendirmeleri hem bireylerin stresle baş etme biçimlerine ışık tutmakta hem de ruh sağlığı hizmetlerinin bir ayrıcalık değil, temel bir insan hakkı olduğunu hatırlatmaktadır. Bu metin, sağlık profesyonellerine ve genel kamuoyuna, tükenmişliğin erken tanınması ve önlenmesine yönelik farkındalık sağlamayı amaçlamaktadır.
Ruh sağlığı bir lüks değil, herkes için temel bir insan hakkıdır.
Modern yaşamın yüksek temposu, artan iş yükü ve sürekli stres baskısı, birçok kişiyi tükenmişlik sendromu (burnout) ile karşı karşıya bırakıyor. Uzmanlar, bu durumun sıradan yorgunlukla karıştırılmaması gerektiğini vurguluyor.
Tükenmişlik: Yorgunluktan Fazlası
Çakmak Erdem Hastanesi Klinik Psikoloğu Melike Urcan, tükenmişlik sendromunun uzun süreli stres ve duygusal zorlanma sonucu gelişen, fiziksel, duygusal ve zihinsel bir tükenme hali olduğunu belirtiyor:
“Bu yalnızca bedensel bir yorgunluk değil; aynı zamanda duygusal ve zihinsel bir çöküştür. İş verimliliğini düşürür, kişiler arası ilişkilerde mesafeler yaratır.”
Stres: Düşman mı, Yoksa Güç Kaynağı mı?
Her stresin zararlı olmadığının altını çizen Urcan, belirli düzeyde stresin performans ve motivasyonu artırabileceğini ifade ediyor:
“Asıl mesele stresin varlığı değil, onu nasıl yönettiğimizdir. Kontrolsüz ve uzun süreli stres, bedenin sürekli alarm durumunda kalmasına neden olur.”
Stresin Bedensel Yansımaları
Yoğun strese maruz kalan bireylerde uyku, sindirim ve bağışıklık sistemlerinde bozulmalar görülebiliyor. Urcan’a göre, stres yönetilmediğinde hem bedensel hem ruhsal işlevsellik bozuluyor ve bireyin yaşam kalitesi olumsuz etkileniyor.
İş Hayatında Denge: En Güçlü Koruyucu
Tükenmişliğe karşı korunmada en etkili yöntemlerden biri iş-yaşam dengesini korumak.
“Mola vermek, sınır koyabilmek, ‘hayır’ diyebilmek, anlamlı hedefler belirlemek ve destekleyici ilişkiler kurmak ruh sağlığı açısından en güçlü koruyucu faktörlerdir,” diyor Urcan.
Tükenmişlik Belirtileri: Sessiz ve Sinsi İlerleyen Bir Süreç
Tükenmişlik sendromu genellikle yavaş ilerliyor. Beslenme ve uyku bozuklukları, bitkinlik, işe gitme isteksizliği, anlam kaybı, motivasyon düşüklüğü ve başarısızlık hissi en sık gözlenen belirtiler arasında. Urcan, bu belirtilerin iki haftadan uzun sürdüğü durumlarda profesyonel destek alınması gerektiğini vurguluyor.
10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü: Görünmeyeni Görünür Kılmak
Urcan’a göre bu özel gün, toplumda ruh sağlığı konusundaki farkındalığı artırmak için önemli bir fırsat:
“Ruh sağlığı, bedensel hastalıklar kadar gerçektir ancak çoğu zaman gözle görülmediği için fark edilmez. Bugün, görünmeyeni görünür kılma sorumluluğunu hatırlatır.”
Ruh Sağlığı Hizmetleri: Bir Hak, Bir Gereklilik
Ruh sağlığı hizmetlerinin bir lüks değil, temel bir insan hakkı olduğunu vurgulayan Urcan, şu ifadeleri kullandı:
“Toplumun farkındalığının artması, bireylerin damgalanmadan, utanmadan psikolojik destek alabilmesini sağlar. Psikolojik destek almak bir zayıflık değil, yaşam kalitesini artırma yönünde güçlü bir adımdır.”
Klinik Psikolog Melike Urcan, ruh sağlığının beden sağlığı kadar önemli olduğunu, bireylerin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmesinin hem kişisel hem toplumsal düzeyde sağlıklı bir yaşamın anahtarı olduğunu vurguladı.
