📝 Editoryal Not:
İleri yaş gebeliklerinin artması, modern toplumlarda giderek daha sık karşılaşılan bir durumdur. Bu basın bülteni, 35 yaş ve üzerindeki gebeliklerde anne ve bebek sağlığı için alınması gereken önlemleri bilimsel temelde sunmaktadır. Sağlık profesyonelleri için hazırlanan metin, risklerin yönetimi, tarama yöntemleri ve multidisipliner yaklaşımların önemine ışık tutarak hasta bakımına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
İleri Yaş Gebeliklerinin Günümüzdeki Yeri
Türkiye’de kadınların eğitim seviyesindeki artış, kariyer planlamaları, ekonomik nedenler ve evlilik yaşının ötelenmesi, 35 yaş üzeri gebelik oranlarını belirgin şekilde yükseltmiştir. Ancak ileri yaş gebelikler, hem anne hem de fetus açısından daha yüksek riskler taşımaktadır.
Acıbadem Kartal Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum, Riskli Gebelik (Perinatoloji) Uzmanı Prof. Dr. Resul Arısoy, “İleri yaş gebelikleri erken doğum, gebelik hipertansiyonu (preeklampsi), gestasyonel diyabet ve kromozomal anomaliler gibi riskleri artırır. Bu nedenle gebelik öncesi dönemde planlama ve gebelik süresince multidisipliner bir yaklaşım büyük önem taşır” değerlendirmesinde bulunuyor.
Riskli Gebelikte 6 Etkili Önlem
1. Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Sağlıklı beslenme, ideal kilo kontrolü ve düzenli egzersiz, gestasyonel diyabet ve hipertansiyon gelişme riskini azaltır. Ayrıca sigara, alkol, toksik kimyasallar ve teratojen (doğumsal anomaliye yol açabilen) ilaçlardan uzak durmak anne ve bebek sağlığı açısından kritik önemdedir.
2. Gebelik Öncesi Sağlık Taraması
İleri yaş gebelik planlayan kadınlarda gebelik öncesi sağlık değerlendirmesi yapılmalıdır. Kronik hastalıkların (hipertansiyon, diyabet, tiroid bozuklukları) kontrol altına alınması, genetik danışmanlık alınması ve folik asit gibi takviyelerin başlanması gebelik sonuçlarını olumlu etkiler.
3. Düzenli ve Yapılandırılmış Takip
Gebelik süresince doğru haftalarda yapılan muayene ve taramalar komplikasyonların erken tanısını sağlar:
- 11–14. haftalar: Fetal anatomi ve uterin arter Doppler muayenesi; organ anomalileri ve preeklampsi riski değerlendirilir.
- 21–23. haftalar: Detaylı fetal anatomi ultrasonu ve rahim ağzı uzunluğu ölçümü; erken doğum riski tespit edilebilir.
- 3. trimester: Biyofizik profil ve Doppler ultrasonografi ile fetal iyilik hali düzenli olarak izlenmelidir.
4. Genetik Tarama ve Tanı Testleri
35 yaş üzeri gebeliklerde kromozomal anomaliler açısından risk artar. Bu nedenle kombine test (ikili test), üçlü/dörtlü test, NIPT (anne kanında fetal DNA analizi) uygulanmalı; gerektiğinde invaziv tanı testleri (amniyosentez, CVS) yapılmalıdır.
5. Kronik Hastalıkların Yönetimi
Gebelik öncesinde mevcut hastalıkların (hipertansiyon, diyabet, tiroid hastalıkları) kontrol altına alınması, komplikasyonları önlemede temel basamaktır. Bu hastaların takibi, perinatoloji kliniklerinde multidisipliner bir ekip eşliğinde yürütülmelidir.
6. Multidisipliner Merkezde Doğum
Riskli gebeliklerin, yenidoğan yoğun bakım ünitesi ve deneyimli obstetri ekiplerinin bulunduğu merkezlerde sonlandırılması önerilir. Gerektiğinde erişkin yoğun bakım ve diğer ilgili uzmanlık alanlarının da bulunması anne ve bebek sağlığını korumada kritik rol oynar.
Sonuç
İleri yaş gebelik, modern toplumlarda giderek daha yaygın hale gelmektedir. Gebelik öncesi planlama, düzenli takip, genetik taramalar ve multidisipliner yaklaşım, hem anne hem de bebek için komplikasyon risklerini azaltarak sağlıklı gebelik sonuçları elde edilmesine katkı sağlar.
