📝 Editoryal Not:
Bu basın bülteni, çocuklarda boy uzamasını etkileyen faktörlere dair güncel bilimsel bilgileri ebeveynlere ve sağlık profesyonellerine sunmaktadır. Uzm. Dr. Fikret İşbilir’in açıklamaları, büyümenin yalnızca genetik değil, yaşam tarzı, beslenme, uyku ve fiziksel aktiviteyle de şekillendiğini bilimsel temellerle vurgulamaktadır.
Her ebeveynin aklındaki en önemli sorulardan biri, “Çocuğum yeterince uzuyor mu?” sorusudur. Çocukluk döneminde büyüme yalnızca genetik mirasla değil; beslenme, uyku, fiziksel aktivite ve hormonal denge gibi çevresel faktörlerle de yakından ilişkilidir.
Batıgöz Balçova Cerrahi Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Fikret İşbilir, sağlıklı büyümenin ipuçlarını ve ailelerin sık yaptığı hataları anlattı.
Büyüme Genetikle Başlar, Yaşam Tarzıyla Şekillenir
Dr. İşbilir, genetik mirasın yalnızca büyüme potansiyelini belirlediğini, ancak bu potansiyelin gerçekleşebilmesi için sağlıklı yaşam koşullarının gerekli olduğunu belirtiyor:
“Ebeveyn boy ortalaması çocuğun ulaşabileceği tahmini boy aralığını gösterir. Ancak dengeli beslenme, yeterli uyku ve aktif bir yaşam tarzı olmadan bu potansiyel değerlendirilemez.”
Beslenme Eksiklikleri Sessizce Büyümeyi Durdurabilir
Büyüme hormonu (GH) salgısı; protein, çinko, D vitamini ve kalsiyum gibi temel besin öğelerinin yeterli alımına bağlıdır.
Günümüzde hızlı tüketim alışkanlıkları nedeniyle çocuklar sıklıkla bu besinlerden mahrum kalmaktadır. Bu da büyüme eğrisinde duraksamalara neden olur.
Dr. İşbilir, “Süt, yoğurt, yumurta, balık ve taze sebzeler, büyüme çağında kemik gelişimi için vazgeçilmezdir,” diyerek özellikle doğal beslenmenin önemine dikkat çekiyor.
Uyku Kalitesi Büyüme Hormonunu Etkiler
Boy uzamasında temel rol oynayan büyüme hormonu, en yoğun şekilde derin uyku evresinde salgılanır. Küçük çocukların 21:00–22:00 arasında uyuması, gece yarısından önceki dönemde hormon salınımını maksimize eder.
Okul öncesi çocukların günde 10–13 saat, okul çağı çocuklarının ise 9–11 saat uyuması gerekir. Uzun süreli uyku eksikliği, GH salınımını baskılayarak büyüme hızını azaltabilir.
Fiziksel Aktivite Doğal Büyüme Desteğidir
Düzenli hareket, kas ve kemik gelişimini destekler. Günlük en az bir saat açık havada oyun veya spor yapmak, büyüme hormonunun doğal olarak salgılanmasını teşvik eder.
Dr. İşbilir, “Ekran başında geçirilen uzun saatler, hem postür bozukluklarına hem de yavaş büyüme eğrisine yol açabiliyor,” uyarısında bulunuyor.
Büyüme Geriliği Gözden Kaçmamalı
Boy uzamasında belirgin yavaşlama fark edildiğinde, altta tiroid bozuklukları, besin emilim problemleri veya büyüme hormonu eksikliği gibi tıbbi nedenler olabileceğini belirten Dr. İşbilir, erken tanının önemine dikkat çekiyor:
“Beklemek yerine uzman görüşü almak, kaybedilen büyüme süresinin telafi edilmesini sağlayabilir.”
Düzenli Takip Sağlıklı Gelişimin Anahtarı
Çocuklarda yılda en az iki kez yapılan boy-kilo ölçümleri, olası büyüme sorunlarını erken tespit etmede önemli rol oynar.
Dr. İşbilir sözlerini şöyle tamamlıyor:
“Sağlıklı büyüme yalnızca boyla değil, genel gelişim dengesiyle değerlendirilmelidir. Doğru beslenme, kaliteli uyku ve aktif yaşam bir araya geldiğinde çocuklar genetik potansiyellerine ulaşabilir.”
